Καθεστώς «Καθεστώς Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης» του Αναπτυξιακού Νόμου 4887/2022

Σκοπός και χαρακτηριστικά της δράσης

Η προκήρυξη του καθεστώτος ενισχύσεων «Καθεστώς Περιοχών Ειδικής Ενίσχυσης» του αναπτυξιακού νόμου 4887/2022 έχει ως στόχο να ενισχύσει επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται στις περιοχές της χώρας που αντιμετωπίζουν σημαντικά οικονομικά και δημογραφικά προβλήματα, όπως:

Παραμεθόριες περιφερειακές ενότητες στα βόρεια σύνορα της χώρας.
Περιοχές όπου το κατά κεφαλή Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν (ΑΕΠ) ανέρχεται στο 70% του ετήσιου της χώρας.
Περιοχές με πληθυσμιακή συρρίκνωση από τις δυσμενείς οικονομικές και κοινωνικές συνθήκες.

Στόχος της δράσης είναι να δοθεί η δυνατότητα στις περιοχές αυτές να πετύχουν ισορροπημένη και βιώσιμη ανάπτυξη και να συγκλίνουν με τον μέσο όρο της χώρας. Το 70% του ετήσιου ΑΕΠ, μπορεί να αναπροσαρμόζεται με απόφαση του Υπουργού Ανάπτυξης.

Ο συνολικός προϋπολογισμός του καθεστώτος για το 2025 ανέρχεται σε 150 εκατ. ευρώ, που προέρχονται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης.

Δικαιούχοι της δράσης

Στο καθεστώς μπορούν να συμμετάσχουν επενδυτικά σχέδια που υλοποιούνται στις περιοχές που ορίζονται στην προκήρυξη και αφορούν:

1. Παραγωγικές επενδύσεις από μεγάλες, μικρομεσαίες, πολύ μικρές και νεοσύστατες επιχειρήσεις, που οδηγούν σε οικονομική διαφοροποίηση, εκσυγχρονισμό και οικονομική μεγέθυνση.

2. Επενδύσεις για την ίδρυση νέων επιχειρήσεων που οδηγούν στη δημιουργία θέσεων εργασίας.

3. Επενδύσεις για την ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας, μεταξύ άλλων μέσα από την πρόληψη δημιουργίας αποβλήτων, την αποδοτική χρήση των πόρων, την επαναχρησιμοποίηση, την επισκευή και την ανακύκλωση.

Τα επενδυτικά σχέδια πρέπει να έχουν ολοκληρωμένο χαρακτήρα αρχικής επένδυσης και να:

1. Αφορούν ενσώματα και άυλα στοιχεία ενεργητικού για:

Δημιουργία νέας εγκατάστασης / μονάδας.
Επέκταση της παραγωγικής ικανότητας υφιστάμενης εγκατάστασης / μονάδας.

Διαφοροποίηση της παραγωγής της υφιστάμενης εγκατάστασης / μονάδας σε προϊόντα που δεν έχουν παραχθεί ποτέ ή υπηρεσίες που δεν έχουν παρασχεθεί από αυτήν. Αρκεί οι ενισχυόμενες δαπάνες να υπερβαίνουν τουλάχιστον κατά 200% τη λογιστική αξία των στοιχείων ενεργητικού που χρησιμοποιούνται εκ νέου, όπως η αξία αυτή έχει καταγραφεί στο φορολογικό έτος που προηγείται της αίτησης υπαγωγής του επενδυτικού σχεδίου.
Θεμελιώδη αλλαγή του συνόλου της παραγωγικής διαδικασίας υφιστάμενης μονάδας. Για τις μεγάλες επιχειρήσεις απαιτείται επίσης οι ενισχυόμενες επενδυτικές δαπάνες να υπερβαίνουν τις αποσβέσεις των 3 τελευταίων φορολογικών ετών των στοιχείων του ενεργητικού, τα οποία συνδέονται με τη δραστηριότητα που πρόκειται να εκσυγχρονιστεί. Εάν δεν αποτυπώνονται σαφώς οι αποσβέσεις που συνδέονται με τη δραστηριότητα των στοιχείων του ενεργητικού, θεωρείται ότι οι επιχειρήσεις δεν πληρούν τη συγκεκριμένη προϋπόθεση.

2. Υλοποιούνται σε μία περιφερειακή ενότητα.

Οι επενδύσεις για αντικατάσταση εξοπλισμού και η απόκτηση μετοχών άλλης επιχείρησης δεν θεωρούνται μορφή αρχικής επένδυσης.

Τα επενδυτικά σχέδια μπορούν να περιλαμβάνουν και επιπρόσθετες επιλέξιμες δαπάνες του άρθρου 7 «Επιλέξιμες Δαπάνες εκτός Περιφερειακών Ενισχύσεων».
Για τα ενιαία επενδυτικά σχέδια που αφορούν μεταποίηση σε γεωργικά προϊόντα, από την οποία δεν προκύπτει γεωργικό προϊόν, ενισχύεται μόνο το τμήμα που αφορά τη μεταποιητική δραστηριότητα.

Προϋπολογισμός δράσης

Ο συνολικός προϋπολογισμός της δράσης χρηματοδοτείται από τον Προϋπολογισμό Δημοσίων Επενδύσεων του Υπουργείου Ανάπτυξης. Για το 2025 ανέρχεται σε 150 εκατ. ευρώ:

75 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της φορολογικής απαλλαγής
75 εκατ. ευρώ για την ενίσχυση της επιχορήγησης, της επιδότησης χρηματοδοτικής μίσθωσης και της επιδότησης του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης

Για την υπαγωγή στο καθεστώς απαιτείται ελάχιστο ύψος του επιλέξιμου κόστους του επενδυτικού σχεδίου στα 2 εκατ. ευρώ.

Το συνολικό ποσό ενίσχυσης για κάθε επενδυτικό σχέδιο δεν μπορεί να υπερβεί τα 20 εκατ. ευρώ.

Περιοχή εφαρμογής

Στο καθεστώς εντάσσονται οι περιφερειακές ενότητες:

Λέσβου, Λήμνου, Ικαρίας, Σάμου και Χίου
Έβρου, Ξάνθης, Ροδόπης και Δράμας
Κιλκίς, Πιερίας και Σερρών
Φλώρινας, Γρεβενών και Καστοριάς
Ιωαννίνων, Θεσπρωτίας, Άρτας και Πρέβεζας
Καρδίτσας, Τρικάλων, Μαγνησίας και Λάρισας
Ηλείας
Ευρυτανίας και Φωκίδας
Τα νησιά του Νοτίου Αιγαίου: Κάσος, Μεγίστη, Χάλκη, Σύμη, Νίσυρος, Ψέριμος, Τήλος, Λειψοί και Αγαθονήσι

Επιλέξιμες δαπάνες περιφερειακών ενισχύσεων

Οι επιλέξιμες δαπάνες των επενδυτικών σχεδίων για τις οποίες χορηγούνται περιφερειακές ενισχύσεις είναι:

1. Επενδυτικές δαπάνες σε ενσώματα στοιχεία ενεργητικού για:

Κατασκευή, επέκταση και εκσυγχρονισμό κτιριακών εγκαταστάσεων και ειδικών και βοηθητικών εγκαταστάσεων των κτιρίων.
Κατασκευές για τη διασφάλιση της προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία και τα εμποδιζόμενα άτομα.

Διαμόρφωση του περιβάλλοντα χώρου.

Οι δαπάνες αυτές δεν μπορούν να υπερβαίνουν αθροιστικά το 45% του συνόλου των ενισχυόμενων δαπανών περιφερειακού χαρακτήρα.

Αγορά του συνόλου ή μέρους των υφιστάμενων πάγιων στοιχείων ενεργητικού, όπως κτίρια, μηχανήματα και λοιπό εξοπλισμό ή μιας επιχειρηματικής εγκατάστασης αρκεί:

Η επιχειρηματική εγκατάσταση να μη λειτουργεί πλέον.
Η αγορά να πραγματοποιείται από τον φορέα του επενδυτικού σχεδίου, ο οποίος δεν σχετίζεται με τον πωλητή της επιχειρηματικής εγκατάστασης, εκτός εάν πρόκειται για μικρή επιχείρηση που αποκτάται από υπάλληλο του αρχικού ιδιοκτήτη. Ωστόσο, σε περίπτωση που ένα είτε μέλος της οικογένειας είτε ένας ή περισσότεροι υπάλληλοι του αρχικού ιδιοκτήτη αναλαμβάνουν μια μικρή επιχείρηση, δεν ισχύει ο όρος ότι τα στοιχεία ενεργητικού πρέπει να αγοράζονται από τρίτους που δεν σχετίζονται με τον αγοραστή.
Η σχετική συναλλαγή πραγματοποιείται υπό τους συνήθεις όρους της αγοράς. Από τις επιλέξιμες δαπάνες αφαιρείται το κόστος στοιχείων του ενεργητικού, τα οποία έχουν επιχορηγηθεί ή επιδοτηθεί στο παρελθόν μέσω αναπτυξιακών νόμων ή άλλων καθεστώτων ενισχύσεων πριν από την αγορά τους.

Αγορά και εγκατάσταση καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού. Συμπεριλαμβάνονται οι τεχνικές εγκαταστάσεις και τα μεταφορικά μέσα που κινούνται εντός του χώρου της εντασσόμενης μονάδας.

Μισθώματα της χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) καινούργιων σύγχρονων μηχανημάτων και λοιπού εξοπλισμού, του οποίου αποκτάται η χρήση, με την προϋπόθεση ότι στη σύμβαση χρηματοδοτικής μίσθωσης (leasing) προβλέπεται ότι ο εξοπλισμός περιέρχεται στην κυριότητα του μισθωτή κατά τη λήξη της σύμβασης.
Εκσυγχρονισμό ειδικών εγκαταστάσεων που δεν αφορούν κτίρια, και μηχανολογικών εγκαταστάσεων.
Διασφάλιση προσβασιμότητας στα άτομα με αναπηρία.

2. Επενδυτικές δαπάνες σε άυλα στοιχεία ενεργητικού για:

Μεταφορά τεχνολογίας – Αγορά δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, αδειών εκμετάλλευσης, ευρεσιτεχνιών, τεχνογνωσίας και μη κατοχυρωμένων τεχνικών γνώσεων.
Συστήματα διασφάλισης και ελέγχου ποιότητας, πιστοποιήσεων, προμήθειας και εγκατάστασης λογισμικού και συστημάτων οργάνωσης της επιχείρησης.

Για τις μεγάλες επιχειρήσεις, οι ενισχυόμενες δαπάνες για άυλα στοιχεία ενεργητικού δεν μπορούν να υπερβούν το 30% του συνόλου των ενισχυόμενων δαπανών περιφερειακών ενισχύσεων. Για τις ΜμΕ, το ανώτατο ποσοστό είναι το 50%.

3. Μισθολογικό κόστος των νέων θέσεων εργασίας που δημιουργούνται ως αποτέλεσμα της πραγματοποίησης του επενδυτικού σχεδίου. Υπολογίζεται για 2 έτη από τη δημιουργία κάθε θέσης. Το μισθολογικό κόστος αποτελεί επιλέξιμη δαπάνη μόνο αυτοτελώς και όχι σε συνδυασμό με τις περιπτώσεις 1 ή/και 2.

Όταν οι επιλέξιμες δαπάνες υπολογίζονται με βάση το εκτιμώμενο μισθολογικό κόστος των νέων θέσεων εργασίας που προκύπτουν από την υλοποίηση του επενδυτικού σχεδίου, πρέπει να πληρούνται σωρευτικά οι προϋποθέσεις ότι:

Το επενδυτικό έργο συνεπάγεται καθαρή αύξηση του αριθμού των εργαζομένων αποτυπωμένη σε Ετήσιες Μονάδες Εργασίας (ΕΜΕ) στην επιχειρηματική εγκατάσταση και αντίστοιχα στην επιχείρηση, σε σύγκριση με τον μέσο όρο των ΕΜΕ του προηγούμενου δωδεκαμήνου από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης υπαγωγής.
Η πλήρωση όλων των θέσεων εργασίας πραγματοποιείται μέσα σε 3 έτη από την ημερομηνία ολοκλήρωσης και έναρξης παραγωγικής λειτουργίας της επένδυσης.
Κάθε θέση εργασίας που δημιουργείται μέσα από την επένδυση διατηρείται στη συγκεκριμένη ενισχυόμενη εγκατάσταση από την ημερομηνία πρώτης πλήρωσής της για τουλάχιστον:

5 έτη για μεγάλες επιχειρήσεις
4 έτη για μεσαίες επιχειρήσεις
3 έτη για μικρές επιχειρήσεις

Επιλέξιμες δαπάνες εκτός περιφερειακών ενισχύσεων

Το συνολικό ποσό ενίσχυσης για κάθε επενδυτικό σχέδιο που αφορά τις επιλέξιμες δαπάνες εκτός περιφερειακών ενισχύσεων του άρθρου 7 δεν μπορεί να υπερβεί το 1 εκατ. ευρώ και το 10% του συνολικού ποσού ενίσχυσης για τις επιλέξιμες δαπάνες περιφερειακών ενισχύσεων του άρθρου 6 της προκήρυξης.

Στο πλαίσιο της δράσης, οι επιλέξιμες δαπάνες εκτός περιφερειακών ενισχύσεων είναι δαπάνες για:

Συμβουλευτικές υπηρεσίες μόνο για νέες ΜμΕ
Μέτρα ενεργειακής απόδοσης, εκτός από μέτρα ενεργειακής απόδοσης σε κτίρια
Εξυγίανση περιβαλλοντικής ζημιάς, αποκατάσταση φυσικών οικοτόπων και οικοσυστημάτων
Αποδοτική χρήση των πόρων και στήριξη της μετάβασης προς την κυκλική οικονομία
Επαγγελματική κατάρτιση
Καινοτομία στις ΜμΕ
Διαδικαστική και οργανωτική καινοτομία σε ΜμΕ και μεγάλες επιχειρήσεις
Συμπαραγωγή ενέργειας υψηλής απόδοσης από ΑΠΕ και παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές

Είδη ενισχύσεων – Κίνητρα

Στα επενδυτικά σχέδια που υπάγονται στο καθεστώς παρέχονται ως κίνητρα:

Φορολογική απαλλαγή
Επιχορήγηση
Επιδότηση χρηματοδοτικής μίσθωσης
Επιδότηση του κόστους της δημιουργούμενης απασχόλησης

Ύψος ενίσχυσης

Με βάση τον Χάρτη Περιφερειακών Ενισχύσεων, προβλέπεται ενίσχυση μέχρι 75% ανάλογα με το μέγεθος της επιχείρησης και την περιοχή εγκατάστασης.

Κριτήρια αξιολόγησης

Τα κριτήρια αξιολόγησης διακρίνονται σε 4 βαθμολογούμενες ομάδες.

Ομάδα Α: Αξιολόγηση ωριμότητας του επενδυτικού σχεδίου ή αξιολόγηση ωριμότητας επενδυτικού σχεδίου στον τουρισμό (Βαθμολογία: 0 – 45)

Άμεση διαθεσιμότητα τόπου εγκατάστασης (Βαθμός: 7)
Αίτηση για έκδοση περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Βαθμός: 7)
Αίτηση για έκδοση προέγκρισης οικοδομικής άδειας (Βαθμός: 2)
Αίτηση για έκδοση οικοδομικής άδειας ή για αναθεώρηση οικοδομικής άδειας (Βαθμός: 7)
Αίτηση για έκδοση άδειας εγκατάστασης (Βαθμός: 2)
Εγκατάσταση της επένδυσης σε οργανωμένους χώρους υποδοχής, όπως ΒΙΠΕ, ΒΙΟΠΑ, ΒΕΠΕ, τεχνολογικά πάρκα, ζώνες καινοτομίας κ.λπ. (Βαθμός: 20)

Εγκατάσταση της επένδυσης σε οριοθετημένο χώρο εγκατάστασης επιχειρήσεων που δεν έχει λάβει ακόμη αδειοδότηση οργάνωσης και λειτουργίας (Βαθμός: 15)

Εγκατάσταση της επένδυσης εκτός οργανωμένου ή οριοθετημένου χώρου υποδοχής (περιπτώσεις α και β) (Βαθμός: 15)

Τουρισμός – Ομάδα Α: Κριτήρια αξιολόγησης ωριμότητας επενδυτικού σχεδίου στον Τουρισμό (Βαθμός: 45)

Άμεση διαθεσιμότητα τόπου εγκατάστασης (Βαθμός: 12)
Βεβαίωση χρήσης γης και υπεύθυνη δήλωση αρμόδιου μηχανικού σχετικά με τον τόπο εγκατάστασης της επένδυσης (Βαθμός: 12)
Αίτηση για έκδοση περιβαλλοντικής αδειοδότησης (Βαθμός: 12)
Αίτηση για έκδοση οικοδομικής άδειας ή για αναθεώρηση υφιστάμενης οικοδομικής άδειας (Βαθμός: 9)

Ομάδα Β: Αξιολόγηση χρηματοοικονομικών στοιχείων του φορέα (Βαθμολογία: 0 – 25)

1. Αξιολόγηση υφιστάμενου φορέα

Η αξιολόγηση του υφιστάμενου φορέα γίνεται με βάση τη μέση τιμή των οικονομικών μεγεθών που αποτυπώνονται στις οικονομικές καταστάσεις των 2 τελευταίων κλεισμένων διαχειριστικών χρήσεων, πριν από την αίτηση υπαγωγής.

Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας (Βαθμός: 0 – 5)
Αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου κέρδους (Βαθμός: 0 – 5)
Αριθμοδείκτης διάρθρωσης κεφαλαίων (Βαθμός: 0 – 5)
Αριθμοδείκτης συνολικής ικανότητας δανεισμού (Βαθμός: 0 – 5)
Υπολογισμός ταμειακών ροών από βασική λειτουργία (Operating Cash Flow) (Βαθμός: 0 – 5)

2. Αξιολόγηση νέου φορέα μέσω των μετόχων / εταίρων:

Η αξιολόγηση των νέων φορέων, που δεν έχουν κλείσει 12μηνη διαχειριστική χρήση μέχρι την ημερομηνία υποβολής της αίτησης υπαγωγής, γίνεται με βάση τη μέση τιμή των οικονομικών μεγεθών που αποτυπώνονται στις οικονομικές καταστάσεις των 2 τελευταίων κλεισμένων διαχειριστικών χρήσεων, κατά περίπτωση και σωρευτικά.

Σε περίπτωση που οι μέτοχοι / εταίροι του φορέα της επένδυσης είναι:

i. Νομικά πρόσωπα με ποσοστό συμμετοχής πάνω από 25%, υπολογίζονται τα επιμέρους οικονομικά μεγέθη αθροιστικά, όπως αποτυπώνονται στις επίσημες οικονομικές καταστάσεις των 2 τελευταίων κλεισμένων διαχειριστικών χρήσεων των νομικών προσώπων, μετόχων / εταίρων του φορέα της επένδυσης.

ii. Φυσικά πρόσωπα με ποσοστό συμμετοχής πάνω από 25% και ποσοστό συμμετοχής σε άλλα νομικά πρόσωπα πάνω από 25%, υπολογίζονται τα επιμέρους οικονομικά μεγέθη αθροιστικά, όπως αποτυπώνονται στις επίσημες οικονομικές καταστάσεις των 2 τελευταίων κλεισμένων διαχειριστικών χρήσεων των νομικών προσώπων που μετέχουν οι μέτοχοι /εταίροι του φορέα της επένδυσης.

iii. Φυσικά πρόσωπα με ποσοστό συμμετοχής πάνω από 25%, δεν συμμετέχουν με ποσοστό πάνω από 25% σε άλλα νομικά πρόσωπα (περίπτωση β) και ασκούσαν αποδεδειγμένα Διοίκηση ως εκτελεστικά μέλη της Διοίκησης (εκτελεστικός Πρόεδρος ή Αντιπρόεδρος, Διευθύνων Σύμβουλος ή αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος) σε άλλα νομικά πρόσωπα για τουλάχιστον 6 μήνες για κάθε έτος –όχι απαραίτητα και στα 2 έτη– η οποία λαμβάνεται υπόψη στους υπολογισμούς των αριθμοδεικτών, δηλαδή για τις 2 τελευταίες κλεισμένες διαχειριστικές χρήσεις πριν από την αίτηση υπαγωγής, υπολογίζονται τα επιμέρους οικονομικά μεγέθη αθροιστικά, όπως αποτυπώνονται στις επίσημες οικονομικές καταστάσεις των 2 τελευταίων κλεισμένων διαχειριστικών χρήσεων των νομικών προσώπων που οι μέτοχοι / εταίροι ασκούσαν διοίκηση.

Ομάδα Γ: Αξιολόγηση στοιχείων βιώσιμης ανάπτυξης ή αξιολόγηση στοιχείων βιώσιμης ανάπτυξης για επενδυτικά σχέδια στον τουρισμό (Βαθμολογία: 0 – 10)

Δείκτης STEP Seal. Αφορά πιστοποιητικό ή βεβαίωση STEP Seal που έχει λάβει ο φορέας της επένδυσης από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για το εξεταζόμενο επενδυτικό σχέδιο. (Βαθμός: 2)
Δείκτης εξωστρέφειας (Βαθμός: 0 – 16)

Τουρισμός – Ομάδα Γ: Κριτήρια αξιολόγησης στοιχείων βιώσιμης ανάπτυξης για επενδυτικά σχέδια στον τουρισμό (Βαθμός: 10)

Πιστοποίηση LEED (Βαθμός: 4)
Λειτουργία επιχείρησης: ετήσια (Βαθμός: 3) ή εποχική (Βαθμός: 0)
Θεματική στόχευση της τουριστικής επιχείρησης (Βαθμός: 3)

Ομάδα Δ: Αξιολόγηση αύξησης της απασχόλησης (Βαθμολογία: 0 – 20)

Η βαθμολογία του δείκτη προκύπτει από τον αριθμό των νέων θέσεων εξαρτημένης εργασίας που θα δημιουργηθούν σε χιλιάδες ευρώ, σε σχέση με το συνολικό κόστος της επένδυσης.

Η ελάχιστη απαιτούμενη βαθμολογία που πρέπει να συγκεντρώσει κάθε αίτηση επενδυτικού σχεδίου για να μπορεί να συμπεριληφθεί στους πίνακες κατάταξης, ανέρχεται σε 50 βαθμούς.