Η Ευρωπαϊκή κατεύθυνση στις περιβαλλοντικές προκλήσεις

Η Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει βασικούς στόχους:

• Μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050
• Οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων
• Κανένας άνθρωπος και καμία περιφέρεια στο περιθώριο

Προτεινόμενες πρωτοβουλίες στο πλαίσιο της Πράσινης Συμφωνίας

Στις 11 Δεκεμβρίου 2019 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Εξήγγειλε μια σειρά δράσεων για ένα σύνολο αλληλένδετων τομέων, όπως το κλίμα, το περιβάλλον, η ενέργεια, οι μεταφορές, η βιομηχανία, η γεωργία και η βιώσιμη χρηματοδότηση.

Θα επανεξεταστούν όλες οι ισχύουσες πολιτικές που συνδέονται με τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας και θα αναθεωρηθούν, όπου κρίνεται αναγκαίο.

Βασικές δράσεις:

• Κλίμα
• Περιβάλλον και ωκεανοί
• Ενέργεια
• Μεταφορές
• Γεωργία
• Τουρισμός και περιφερειακή ανάπτυξη
• Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας
• Έρευνα και Καινοτομία

Κλίμα

Οι εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου πρέπει να μειωθούν σε όλους τους τομείς, ώστε να αντιμετωπιστεί η κλιματική αλλαγή και να επιτευχθεί ο στόχος της Ευρωπαϊκής Πράσινης Νομοθεσίας για μηδενικές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.

Η ΕΕ συμμετέχει ενεργά και στηρίζει τους διεθνείς εταίρους της στη δράση για το κλίμα, κυρίως μέσα από τη σύμβαση-πλαίσιο των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) και τη συμφωνία του Παρισιού.

Με σκοπό να καταστεί νομικά δεσμευτική η Πράσινη Συμφωνία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρότεινε τον Ευρωπαϊκό Νόμο για το Κλίμα. Επίσης, θέτει έναν νέο, πιο φιλόδοξο στόχο για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990.

Περιβάλλον

Στις προτεραιότητες της Πράσινης Συμφωνίας περιλαμβάνονται:

• Η προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων
• Η μείωση της ατμοσφαιρικής ρύπανσης, της ρύπανσης των υδάτων και του εδάφους
• Η ενίσχυση της κυκλικής οικονομίας
• Η βελτίωση της διαχείρισης των αποβλήτων
• Η διασφάλιση της βιωσιμότητας στους τομείς της γαλάζιας οικονομίας και της αλιείας

Στο πλαίσιο της υλοποίησης της Πράσινης Συμφωνίας, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποιεί ενέργειες, όπως τη δημιουργία μιας πιο αποτελεσματικής «ιεραρχίας μηδενικής ρύπανσης» και τη δημοσίευση ενός νέου σχεδίου δράσης για την κυκλική οικονομία.

Το σχέδιο δράσης προωθεί πρωτοβουλίες για όλο τον κύκλο ζωής των προϊόντων, με στόχο τη διασφάλιση της διατήρησης των πόρων.

Τι περιλαμβάνει

Το πακέτο «Fit for 55» υποβλήθηκε στο Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον Ιούλιο του 2021. Σκοπός του είναι να ευθυγραμμίσει τη νομοθεσία της ΕΕ με τον στόχο του 2030.

Περιλαμβάνει μια σειρά προτάσεων για την αναθεώρηση και την επικαιροποίηση της νομοθεσίας της ΕΕ.

Επιπλέον, προτείνει τη θέσπιση νέων πρωτοβουλιών, που εγγυώνται ότι οι πολιτικές της ΕΕ συνάδουν με τους κλιματικούς στόχους, που έχουν συμφωνηθεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

Το πακέτο αποτελείται από δεκατρείς προτάσεις, οκτώ αναθεωρήσεις υφιστάμενων νόμων και πέντε νέες πρωτοβουλίες.

Αναθεώρηση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών της ΕΕ (EU ETS)

Προβλέπεται η συνολική μείωση των δικαιωμάτων εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα κατά 61% έως το 2030 για τους κλάδους της ενέργειας και της βιομηχανίας, σε σύγκριση με το 2005.

Αναθεώρηση των στόχων για μείωση των εκπομπών

Οι κυβερνήσεις των κρατών μελών της ΕΕ καλούνται να θέσουν ισχυρότερους στόχους μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τομείς, όπως:

• Οι κατασκευές
• Οι οδικές μεταφορές
• Οι εσωτερικές θαλάσσιες μεταφορές
• Η γεωργία
• Η διαχείριση των αποβλήτων
• Η μικρή βιομηχανία

Ο επερχόμενος Εθνικός Κλιματικός Νόμος αναμένεται να ενσωματώσει τους στόχους που θέτει η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία.

Τροποποίηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας

Προβλέπεται η αύξηση του στόχου για την παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές από τουλάχιστον 32% που ισχύει σήμερα σε τουλάχιστον 40% έως το 2030.

Τροποποίηση της οδηγίας για την ενεργειακή απόδοση

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή θέτει έναν ετήσιο στόχο για την ενεργειακή απόδοση:

• Από 32,50% σε 36% για την τελική κατανάλωση ενέργειας.
• Από 32,50% σε 39% για την κατανάλωση πρωτογενούς ενέργειας.

Τροποποίηση των πρότυπων εκπομπών CO2 για τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά

Εισάγονται αυξημένοι στόχοι μείωσης των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Το 2035 ορίζεται ως η καταληκτική ημερομηνία για τη χρήση αυτοκινήτων ή ημιφορτηγών με κινητήρα εσωτερικής καύσης στην ΕΕ.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τις υποδομές εναλλακτικών καυσίμων

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε πρόταση που θέτει στόχους για την ανάπτυξη υποδομών σε σχέση με:

• Την επαναφόρτιση ή τον ανεφοδιασμό οχημάτων με εναλλακτικά καύσιμα.
• Την εναλλακτική παροχή ηλεκτρικής ενέργειας σε λιμένες και σταθμευμένα αεροσκάφη.

Αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολογία της ενέργειας

Με στόχο την ευθυγράμμιση της φορολογίας των ενεργειακών προϊόντων με τις κλιματικές πολιτικές και την προώθηση καθαρών τεχνολογιών, η φορολόγηση της ενέργειας θα τροποποιηθεί, λαμβάνοντας πλέον υπόψη το ενεργειακό περιεχόμενο.

Δασική στρατηγική

Στοχεύει στη βελτίωση της ποιότητας, της ποσότητας και της ανθεκτικότητας των δασών της ΕΕ.

Προωθεί τη φύτευση δισεκατομμυρίων δέντρων έως το 2030, με στόχο να απομακρυνθούν 310 εκατ. τόνοι ισοδύναμου διοξειδίου του άνθρακα από την ατμόσφαιρα.

Μηχανισμός συνοριακής προσαρμογής άνθρακα

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει την εφαρμογή δασμού άνθρακα στις εισαγωγές από τρίτες χώρες εάν η παραγωγή δεν πληροί τις περιβαλλοντικές και κλιματικές προδιαγραφές που ισχύουν για την αντίστοιχη παραγωγή στην ΕΕ.

Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα

Προβλέπεται η δημιουργία ενός Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα (Climate Social Fund) για την υποστήριξη των πολιτών.

Το Ταμείο πρόκειται να χορηγήσει συνολικά 72,2 δισ. ευρώ την περίοδο 2025-2032.

Αεροπορική πρωτοβουλία (ReFuelEU)

Στοχεύει στη μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος στον τομέα των αερομεταφορών με την αύξηση της χρήσης βιώσιμων καύσιμων.

Ναυτιλιακή πρωτοβουλία (FuelEU)

Έχει στόχο να αυξήσει τη χρήση βιώσιμων ναυτιλιακών καυσίμων και τεχνολογιών μηδενικών εκπομπών.

• Οδηγία (ΕΕ) 2019/904 για τη μείωση των επιπτώσεων ορισμένων πλαστικών προϊόντων στο περιβάλλον.
• Πακέτο «Fit for 55» για τη μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά τουλάχιστον 55% έως το 2030.
• Μεταρρύθμιση του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών (ΣΕΔΕ) για τους περιορισμούς που θέτει η ΕΕ στις ποσότητες αερίων του θερμοκηπίου που μπορούν να εκπέμπουν οι ενεργοβόρες βιομηχανίες, οι παραγωγοί ηλεκτρικής ενέργειας και οι αεροπορικές εταιρείες.
• Πρωτοβουλία ReFuelEU Aviation για τη χρήση βιώσιμων αεροπορικών καυσίμων.
• Πρωτοβουλία FuelEU Maritime για τη χρήση ανανεώσιμων καυσίμων και καυσίμων χαμηλών εκπομπών άνθρακα στις θαλάσσιες μεταφορές.