Βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα

Τι είναι τα βιώσιμα χρηματοοικονομικά προϊόντα

Στόχος των βιώσιμων χρηματοοικονομικών προϊόντων είναι να υποστηρίξουν τις κυβερνήσεις, τις ιδιωτικές επιχειρήσεις, τους χρηματοπιστωτικούς θεσμούς και τις μη κερδοσκοπικές οργανώσεις να προωθήσουν βιώσιμες δραστηριότητες και έργα που εστιάζουν σε κριτήρια ESG.

Γενικότερα, βοηθούν στη μετάβαση προς την αειφόρο οικονομία και την κλιματική ουδετερότητα.

Είδη βιώσιμων χρηματοοικονομικών προϊόντων

Οι τράπεζες, οι διαχειριστές κεφαλαίων και άλλοι φορείς προσφέρουν μια αυξανόμενη γκάμα καινοτόμων προϊόντων και υπηρεσιών που ευθυγραμμίζονται με τους 17 Στόχους Βιώσιμης Ανάπτυξης (ΣΒΑ), τη Συμφωνία του Παρισιού και τα πρότυπα της αειφόρου χρηματοδότησης (UNEP FI, PRI, PRB).

Αυτά περιλαμβάνουν:

• Πράσινα, γαλάζια και κοινωνικά ομόλογα (green, blue and social bonds)
• Δάνεια με κριτήρια βιωσιμότητας (sustainability-linked loans)
• Πράσινα ανακυκλούμενα όρια χρηματοδότησης (green / sustainability-linked revolving credit facilities)
• Χρηματοδοτική μίσθωση με πράσινα κριτήρια (green leasing)
• Πράσινα στεγαστικά δάνεια (green mortgage loans)
• Πράσινες χρεωστικές και πιστωτικές κάρτες (green debit and credit cards)
• Πράσινα προϊόντα αποταμίευσης (green savings products)

• Χρηματοδότηση που στοχεύει στην απανθρακοποίηση, την πράσινη μετάβαση, την αποδοτικότητα των πόρων και της ενέργειας, την κυκλική οικονομία, τη βιοοικονομία κ.λπ.

Επενδύσεις με κριτήρια ESG

Η αξιολόγηση των δυνητικών επενδυτικών έργων και των επιχειρήσεων-παραληπτών του κεφαλαίου γίνεται όλο και πιο συχνά σύμφωνα με τα κριτήρια ESG.

Το 91% των επενδυτών που συμμετείχαν στην έρευνα του 2020 «How will ESG performance shape your future» θεωρούν ότι οι εταιρικές επιδόσεις ESG έχουν παίξει σημαντικό ρόλο στη διαδικασία λήψης αποφάσεων το τελευταίο 12μηνο.

Οι παρακάτω παράγοντες εμπνέουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στους επενδυτές, ενώ παράλληλα τους προσφέρουν υψηλότερο βαθμό επενδυτικής ασφάλειας:

• Εταιρική βιωσιμότητα.
• Ύπαρξη μεθοδικής διαχείρισης των περιβαλλοντικών και κοινωνικών κινδύνων.
• Δομημένη Στρατηγική και Απολογισμοί ESG.

Μια άλλη έρευνα από τη Morningstar αποδεικνύει ότι τα βιώσιμα κεφάλαια (sustainable funds) που εστιάζουν σε επενδύσεις με κριτήρια ESG έχουν υψηλότερες αποδόσεις έναντι των παραδοσιακών κεφαλαίων (traditional funds).

Αναμένεται ότι οι επιχειρήσεις που πληρούν τα κριτήρια ESG είναι εκείνες που θα λαμβάνουν τη μερίδα του λέοντος όσον αφορά το επενδυτικό ενδιαφέρον.

Όπως έχει επισημάνει η Eurobank Asset Management: «Οι επενδύσεις με ESG προσέγγιση έχουν διττή σημασία. Ενώ σας δίνουν τη δυνατότητα αξιοποίησης επενδυτικών ευκαιριών, παράλληλα σας επιτρέπουν να συμβάλλετε στη βιώσιμη ανάπτυξη και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τους βασικούς τομείς που την επηρεάζουν».

Τι είναι τα πράσινα ομόλογα

Πράσινα ομόλογα είναι τα χρεόγραφα σταθερής απόδοσης που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη χρηματοδότηση έργων με θετικό αντίκτυπο στο περιβάλλον και την κλιματική αλλαγή.

Τα ομόλογα αυτά προσφέρονται από εταιρείες, οργανισμούς, χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και κυβερνήσεις, με καθορισμένη διάρκεια, ενώ τα έσοδά τους διατίθενται σε κλιματικά και περιβαλλοντικά έργα.

Το εύρος που καλύπτουν είναι πολύ μεγάλο. Χρηματοδοτούν έργα σε τομείς όπως η απανθρακοποίηση, η ενέργεια, οι μεταφορές, η διαχείριση αποβλήτων, οι κατασκευές, το νερό και η χρήση γης.

Υπάρχουν επίσης τα:

• Κλιματικά ομόλογα (climate bonds), που έχουν σχεδιαστεί για τη χρηματοδότηση έργων μετριασμού και προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή.
• Γαλάζια ομόλογα (blue bonds), που έχουν ως στόχο το βιώσιμο θαλάσσιο οικοσύστημα, τη βιοποικιλότητα και την αειφόρο αλιεία.

Ολοένα και πιο δημοφιλή

Από την έκδοση του πρώτου πράσινου ομολόγου το 2007, έχει σημειωθεί εκθετική αύξηση των ομολόγων αυτών από θεσμικούς και ιδιώτες επενδυτές (πράσινα, γαλάζια, κοινωνικά ομόλογα και ομόλογα που συνδέονται με τη βιωσιμότητα και τα κριτήρια ESG).

Το ίδιο έχει συμβεί και στην ανάπτυξη των σχετικών διεθνών προτύπων από τη Διεθνή Ένωση Κεφαλαιαγορών (International Capital Markets Association – ICMA).

Ποια είναι τα οφέλη των πράσινων ομολόγων

Η έκδοση πράσινων ομολόγων:

• Επιτρέπει στις επιχειρήσεις και τους επενδυτές να αναλάβουν δράση για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον μέσα από ένα αναγνωρισμένο και αξιόλογο χρηματοοικονομικό προϊόν σημαντικής απήχησης.
• Συμβάλλει στην επίτευξη των οικουμενικών στόχων για την κλιματική αλλαγή, τους μηδενικούς ρύπους, τη βιοποικιλότητα, την κυκλική οικονομία κ.ά., που έχουν τεθεί από τη Συνθήκη του Παρισιού και τον ΟΗΕ.
• Βοηθά στην κινητοποίηση ιδιωτικών κεφαλαίων για περιβαλλοντικούς ή κοινωνικούς σκοπούς.
• Επιτρέπει τον σχεδιασμό χρηματοπιστωτικών προϊόντων με αποδοτικότερη διαχείριση κινδύνων.
• Συνεισφέρει στην υποστήριξη της κοινωνίας, καθώς απαντά στις προσδοκίες των πολιτών, των καταναλωτών και των μη κυβερνητικών οργανώσεων για ανάληψη δράσεων ενάντια στην κλιματική αλλαγή, τη μείωση ρύπων, την προστασία της βιοποικιλότητας, τη μόλυνση των ωκεανών κ.λπ.

Διεθνή πρότυπα για πράσινα ομόλογα

Οι Αρχές Πράσινων Ομολόγων (Green Bond Principles) έχουν δημοσιευθεί από τη Διεθνή Ένωση Κεφαλαιαγορών (ICMA). Είναι οι κατευθυντήριες οδηγίες που προασπίζουν τη διαφάνεια, την αναφορά στοιχείων και την ακεραιότητα της αγοράς των πράσινων ομολόγων.

Οι εκδότες, οι επενδυτές, οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες και άλλοι χρηματοπιστωτικοί θεσμοί χρησιμοποιούν τις Αρχές για να κατανοήσουν τα χαρακτηριστικά ενός πράσινου ομολόγου και να γνωστοποιήσουν τις λεπτομέρειες χρήσης των εσόδων του (use of proceeds disclosure).

Επιπλέον, οι εκδότες μπορούν να αποκτήσουν την πιστοποίηση του Προτύπου για τα Κλιματικά Ομόλογα (Climate Bonds Standard)  από την Climate Bonds Initiative (CBI). Έτσι διασφαλίζουν ότι τα πράσινα κριτήρια των ομολόγων αυτών μπορούν να αποδείξουν στους επενδυτές τη χρήση των εσόδων τους σε συγκεκριμένα πράσινα έργα (ΑΠΕ, ενεργειακής αποδοτικότητας, καθαρών τεχνολογιών κ.λπ.) και να αποτρέψουν το φαινόμενο της προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας (greenwashing).

Ποιοι εκδίδουν πράσινα ομόλογα

Πράσινα ομόλογα μπορούν να εκδώσουν:

• Εθνικές κυβερνήσεις: Ευρωπαϊκή Ένωση, Πολωνία, Γαλλία, Βέλγιο, Αγγλία, Ιρλανδία, Νότια Κορέα, Κίνα, Νότια Αφρική, ΗΠΑ, Βραζιλία, Κολομβία, Μεξικό και Χιλή. Έχουν προσφέρει πράσινα ομόλογα σε πάνω από 50 χώρες.
• Υπερεθνικά ιδρύματα: Η Παγκόσμια Τράπεζα, η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Ανασυγκρότησης και Ανάπτυξης (EBRD) και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (EIB) υπήρξαν οι πρωτοπόροι στην έκδοση αυτών των ομολόγων.
• Ιδιωτικές εταιρείες: Καταλαμβάνουν ένα αξιόλογο μερίδιο στην αγορά. Επιχειρήσεις όπως η Engie, η Acciona, η Walmart, η LG, η Mondelez, η Hyundai Motor και η Moller Maersk προσέφεραν πράσινα ομολογιακά δάνεια το φθινόπωρο του 2021.
• Τράπεζες και διαχειριστές κεφαλαίων: Η HSBC, η Bank of America, η Crédit Agricole, η Natixis, η ING, η JPMorgan, η Citigroup, η BNP Paribas, η Barclays, η Société Générale, η Nordea, η Goldman Sachs, η Blackrock, η AXA World Funds, η Allianz SE KFW, η Deutsche Bank και η DZ Bank έχουν διαμεσολαβήσει ενεργά στην έκδοση κλιματικών, γαλάζιων και πράσινων ομολόγων.
• Μη κερδοσκοπικοί φορείς και δεσμοί: Δήμοι, πανεπιστήμια, δημόσιοι οργανισμοί και φορείς διαχείρισης δημόσιων υποδομών (αποχέτευσης, μεταφορών, διαχείρισης αποβλήτων, ενέργειας) συμμετέχουν στην έκδοση πράσινων ομολόγων.

Πράσινα ομόλογα από την ελληνική κυβέρνηση

Το Υπουργείο Οικονομικών της Ελλάδας εξετάζει τη δυνατότητα έκδοσης κρατικού πράσινου ομολόγου στο δεύτερο εξάμηνο του 2022.

Τα έργα που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν θα σχετίζονται με:

• Κλιματική αλλαγή.
• Απανθρακοποίηση της οικονομίας.
• Πράσινη μετάβαση.
• Θωράκιση των δημόσιων υποδομών ενάντια στις επιπτώσεις των ακραίων κλιματικών διακυμάνσεων (πυρκαγιές, πλημμύρες, περίοδοι ξηρασίας, ακραίες θερμοκρασίες).

Σύμφωνα με το Υπουργείο Οικονομικών: «Η ενσωμάτωση των προτύπων αειφορίας και δημοσιοποίησης μη χρηματοοικονομικών πληροφοριών, πρέπει να αποτελέσει ένα εργαλείο ανάπτυξης και εξωστρέφειας, χωρίς αποκλεισμούς, για τις ελληνικές επιχειρήσεις».

Πράσινα ομόλογα από τον ιδιωτικό τομέα

Κάποια από τα πράσινα ομόλογα που έχουν εκδοθεί από εταιρείες στην Ελλάδα είναι:

• Noval Property, 120 εκατ. ευρώ διάρκειας 7 ετών, 11.2021.
• Μυτιλιναίος, 500 εκατ. ευρώ διάρκειας 5 ετών, 04.2021.
• ΔΕΗ, 300 εκατ. ευρώ διάρκειας 7 ετών, 2021.
• Prodea, 300 εκατ. ευρώ διάρκειας 7 ετών, 2021.
• ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, 150 εκατ. ευρώ, 2019.

12 δισ. ευρώ πράσινο ομόλογο από την ΕΕ

Η Ευρωπαϊκή Ένωση χρειάζεται 180 δισ. ευρώ πρόσθετων επενδύσεων ετησίως για την επίτευξη των στόχων μείωσης των εκπομπών θερμοκηπίου έως το 2030.

Με αυτό το δεδομένο, το 2021 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προχώρησε στην έκδοση του μεγαλύτερου πράσινου ομολόγου παγκοσμίως, ύψους 12 δισ. ευρώ, που θα χρησιμοποιηθεί για πράσινες και βιώσιμες επενδύσεις σε ολόκληρη την ΕΕ.

Τι είναι τα δάνεια με κριτήρια βιωσιμότητας

Τα δάνεια με κριτήρια βιωσιμότητας, γνωστά διεθνώς ως sustainability-linked loans και τα πράσινα δάνεια (green loans), παρέχονται από τις τράπεζες σε ενδιαφερόμενες επιχειρήσεις και οργανισμούς.

Όπως και τα ομόλογα, τα δάνεια μπορούν να ταξινομηθούν ως πράσινα δάνεια, κοινωνικά δάνεια και δάνεια που συνδέονται με τη βιωσιμότητα και τα κριτήρια ESG (Sustainalytics, 2021). Μεταξύ των κορυφαίων δανειστών τέτοιων δανείων είναι η BBVA, η BNP Paribas, η ING, η Crédit Agricole, η Banco Santander κ.λπ.

Πώς λειτουργούν τα δάνεια με κριτήρια βιωσιμότητας

Στην περίπτωση ενός sustainability-linked loan, τα κεφάλαια προορίζονται για τις εταιρείες και τις ESG επιδόσεις τους αφού ληφθούν υπόψη:

• Οι προκαθορισμένοι στόχοι και δείκτες βελτίωσης (KPIs) των εταιρικών επιδόσεων ESG / βιωσιμότητας π.χ. μείωση των εκπομπών CΟ2 κατά 30% τα επόμενα 5 χρόνια.
• Η βαθμολογία ESG / ESG score (συνολική ή για συγκεκριμένα KPIs) με καθορισμένη διάρκεια, π.χ. 5 ετών.

Και στις δύο περιπτώσεις, η δανειακή σύμβαση υπογράφεται μόνο μετά την αξιολόγηση και την έγκριση από ανεξάρτητο ελεγκτή (third-party verifier).

Συνήθως προφέρεται έκπτωση στο επιτόκιο (κόστος κεφαλαίου) με βάση τις θετικές επιδόσεις, την επίτευξη των δεικτών βιωσιμότητας και την καλή βαθμολογία ESG. Με άλλα λόγια, όσο υψηλότερες είναι οι ESG επιδόσεις σας, τόσο λιγότερα χρήματα θα χρειαστεί να εκταμιεύσει η επιχείρησή σας ως χρηματοοικονομικό κόστος.

Για το πλαίσιο έκδοσης των πράσινων ομολόγων της Eurobank

Green Bond Framework, στον διαδικτυακό τόπο της Eurobank.

Για πράσινα ομόλογα, πράσινα δάνεια και επενδύσεις ESG

Στα Ελληνικά:

• Επενδυτική Φιλοσοφία ESG, στον διαδικτυακό τόπο eurobankam.gr.
• Η Κομισιόν εξέδωσε το πρώτο πράσινο ομόλογο NextGenerationEU, στον διαδικτυακό τόπο euronews.com.
• Κριτήρια ESG, Επιχειρήσεις και Ανάπτυξη, στον διαδικτυακό τόπο koumentakislaw.gr.
• Τα επόμενα βήματα του υπουργείου Οικονομικών για την έκδοση του πρώτου «πράσινου» ομολόγου, στον διαδικτυακό τόπο fortunegreece.com.
• Τι είναι τα ESG και γιατί βρίσκονται στο ραντάρ των επενδυτών, στον διαδικτυακό τόπο euro2day.gr.
• Τι είναι τα πράσινα ομόλογα και γιατί θεωρούνται «the next big thing» από τους επενδυτές, στον διαδικτυακό τόπο fortunegreece.com.
• NextGenerationEU – Ανάρπαστο το πράσινο ομόλογο της ΕΕ, συγκέντρωσε 12 δισ. ευρώ, στον διαδικτυακό τόπο in.gr.

Στα Αγγλικά:

• 2020 Sustainable development bonds & Green bonds Impact Report, στον διαδικτυακό τόπο worldbank.org.
• BBVA Report on TCFD 2020, στον διαδικτυακό τόπο bbva.com.
• Blue bonds: Accelerating Sustainable Ocean Business, στον διαδικτυακό τόπο unglobalcompact.org.
• Chartered Institute for Securities and Investment, στον διαδικτυακό τόπο cisi.org.
• Climate Bonds Standard and Certification Scheme, στον διαδικτυακό τόπο climatebonds.net.
• EBRD’s Green Bond Issuance, στον διαδικτυακό τόπο ebrd.com.
• European Green Bond Standard (EUGBS), στον διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
• Finance for a Climate-Resilient Future II Citi’s 2020 TCFD Report, στον διαδικτυακό τόπο citigroup.com.
• Global banks to launch voluntary carbon offset market platform, στον διαδικτυακό τόπο reuters.com.
• Green bond issuance continues to rise in 2021, στον διαδικτυακό τόπο greenfinancelac.org.
• Implementing a Sustainable Finance Framework Top Tips, στον διαδικτυακό τόπο accountingforsustainability.org.
• Investor sentiment on ESG and nonfinancial reporting, στον διαδικτυακό τόπο ey.com.
• JPMorgan Sustainable Finance Products and Services , JPMorgan Chase ESG Report 2019, JPMorgan Chase ESG Report 2019, στον διαδικτυακό τόπο jpmorganchase.com.
• Labelled Green Bonds Data: Latest 3 Months, στον διαδικτυακό τόπο climatebonds.net.
• Lloyds Sustainable Finance Products , Sustainability Report 2020, Sustainability Report 2020, στον διαδικτυακό τόπο lloydsbankinggroup.com.
• Overview of Sustainable Finance, στον διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης europa.eu.
• Principles and Practices of Green and Sustainable Finance, Chartered Banker Institute, 2020, στον διαδικτυακό τόπο charteredbanker.com.
• Sustainability-Linked Loan Principles, Loan Syndications and Trading Association (LSTA), APLMA, LMA, 2021, στον διαδικτυακό τόπο lsta.org.
• The International Capital Market Association (ICMA) Principles, Guidelines, and Handbooks, στον διαδικτυακό τόπο icmagroup.org.
• The Pros and Cons of Green Bonds, στον διαδικτυακό τόπο της Παγκόσμιας Τράπεζας (worldbank.org).
• University of Cambridge, Sustainable Finance, στον διαδικτυακό τόπο του πανεπιστημίου του Cambridge (cam.ac.uk).
• What Are Sustainable Funds and How Have They Performed? στον διαδικτυακό τόπο morningstar.com.