ESG: Ορισμοί και ορολογία

ESG

Ο όρος ESG (Environmental, Social, Governance) αναφέρεται στους 3 βασικούς παράγοντες μέτρησης των ηθικών και περιβαλλοντικών επιπτώσεων μιας επένδυσης σε μια επιχείρηση:

• Τα περιβαλλοντικά κριτήρια εξετάζουν την απόδοση μιας εταιρείας όσον αφορά τη διαχείριση της φύσης και του περιβάλλοντος.
• Τα κοινωνικά κριτήρια εξετάζουν με ποιον τρόπο μια επιχείρηση διαχειρίζεται τις σχέσεις της με τους υπαλλήλους, τους προμηθευτές, τους πελάτες και τις κοινότητες όπου λειτουργεί.
• Η διακυβέρνηση ασχολείται με την ηγεσία μιας επιχείρησης, τις αμοιβές της διοίκησης και των ανώτερων στελεχών της. Επίσης ασχολείται με τους εσωτερικούς ελέγχους και τα δικαιώματα των μετόχων.

Διαφορά μεταξύ βιωσιμότητας και βιώσιμης ανάπτυξης

Η βιωσιμότητα είναι η δυνατότητα οργανικής συμβίωσης ενός τρόπου ζωής με εξωτερικούς παράγοντες όπως το περιβάλλον και η κοινωνία. Αποσκοπεί στη διατήρηση του περιβάλλοντος.

Σε αντίθεση με αυτό, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι μια αναπτυξιακή στρατηγική για την ελαχιστοποίηση του αποτυπώματος του άνθρακα και τη διατήρηση του περιβάλλοντος, του κλίματος και της κοινωνίας για τις επόμενες γενιές. Επικεντρώνεται σε πρακτικά ή στρατηγικά ζητήματα, όπως την ανάπτυξη υποδομών, τη διατήρηση ενός ασφαλούς και καθαρού περιβάλλοντος, και την οικονομική ανάπτυξη.

Τι είναι κλιματική αλλαγή

Η μεταβολή στο κλίμα που οφείλεται άμεσα ή έμμεσα σε ανθρώπινες δραστηριότητες.

Μόλυνση του περιβάλλοντος

Η μόλυνση των φυσικών και βιολογικών συστατικών του οικοσυστήματος (νερό, έδαφος) ή της ατμόσφαιρας (αέρας) σε τέτοιο βαθμό ώστε οι φυσιολογικές περιβαλλοντικές διαδικασίες να επηρεάζονται αρνητικά ή να παύουν να είναι εφικτές.

Αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα προβλήματα που αντιμετωπίζει η ανθρωπότητα και την κύρια περιβαλλοντική αιτία της ανθρώπινης θνησιμότητας.

Ευθύνη για τη μόλυνση φέρουν τόσο οι ανεπτυγμένες όσο και οι αναπτυσσόμενες χώρες. Επιπλέον, η αστικοποίηση, η βιομηχανοποίηση και η εξόρυξη των φυσικών υλών είναι οι πιο ρυπογόνες οικονομικές δραστηριότητες.

Η ευαισθητοποίηση και η αυστηρότερη νομοθεσία στις ανεπτυγμένες χώρες έχει συμβάλει στον περιορισμό και την απαγόρευση των ρυπογόνων ουσιών. Παρά την παγκόσμια κινητοποίηση, ο κίνδυνος εξακολουθεί να είναι αισθητός λόγω των δυσμενών μακροπρόθεσμων συνεπειών της περιβαλλοντικής μόλυνσης.

Βιοποικιλότητα

Η ποικιλία των ειδών, των γονιδίων και των οικοσυστημάτων που υπάρχουν στον κόσμο ή σε έναν συγκεκριμένο οικότοπο.

Η βιοποικιλότητα είναι ζωτικής σημασίας για την ανθρώπινη ζωή, την ευημερία και τις οικονομικές δραστηριότητες.

Επίσης αποτελεί προϋπόθεση για καίριες φυσικές λειτουργίες, όπως η επικονίαση, η ρύθμιση του κλίματος, η αντιπλημμυρική προστασία, η γονιμότητα του εδάφους, και η παραγωγή τροφίμων, καυσίμων, ινών και φαρμάκων.

Απώλεια βιοποικιλότητας

Η μείωση ή η απώλεια ειδών σε έναν βιότοπο, σε παγκόσμιο ή τοπικό επίπεδο. Αποτέλεσμά της είναι η απώλεια της βιολογικής ποικιλομορφίας.

Ανάλογα με το εάν η περιβαλλοντική υποβάθμιση που οδηγεί στην απώλεια είναι αναστρέψιμη μέσω της οικολογικής αποκατάστασης (π.χ. μέσω απώλειας γης/εδάφους), η απώλεια βιοποικιλότητας μπορεί να είναι προσωρινή ή μόνιμη.

Αποψίλωση των δασών

Η καταστροφή ενός δάσους, με σκοπό την οικονομική εκμετάλλευση, όπως η μετατροπή δασικής γης σε αγροκτήματα ή βιομηχανικές εγκαταστάσεις, καθώς και για αστική χρήση.

Η απομάκρυνση των δέντρων χωρίς επαρκή αναδάσωση οδηγεί σε καταστροφή των οικοτόπων, απώλεια βιοποικιλότητας, κλιματικές μεταβολές, ερημοποίηση και εκτόπιση πληθυσμών. Αναλογιστείτε ότι περίπου το 31% της χερσαίας επιφάνειας καλύπτεται από δάση και πάνω από 50% των φυτικών και χερσαίων ειδών στον κόσμο ζουν σε τροπικά δάση.

Η ζημιά που προκαλεί η ανθρώπινη δραστηριότητα είναι τεράστια. Κάθε λεπτό στο δάσος του Αμαζονίου αποψιλώνεται μια περιοχή που ισοδυναμεί με το μέγεθος ενός γηπέδου ποδοσφαίρου, ενώ συνολικά 55 εκατομμύρια εκτάρια τροπικών δασών αποψιλώνονται για κτηνοτροφία.

Μικροπλαστικά

Τα μικροπλαστικά είναι τα μικροσκοπικά κομμάτια των πλαστικών (μήκους κάτω από 5 χιλιοστά) που ρυπαίνουν το περιβάλλον (Αμερικανική Εθνική Υπηρεσία Ωκεανών και Ατμόσφαιρας / National Oceanic and Atmospheric Administration – NOAA). Εισέρχονται στα φυσικά οικοσυστήματα από μια πληθώρα πηγών, όπως τα απόβλητα, οι βιομηχανικές διεργασίες, τα ρούχα και τα καλλυντικά.

Τα κριτήρια βιωσιμότητας της επιχείρησής σας

Εφόσον η επιχείρησή σας έχει ως γνώμονα το Περιβάλλον, την Κοινωνία και την Εταιρική Διακυβέρνηση, καθώς και τη δημιουργία μακροπρόθεσμης αξίας οφείλετε να τηρείτε τα κριτήρια βιωσιμότητας:

• Ενσωμάτωση των αρχών βιωσιμότητας στις επιχειρηματικές σας αποφάσεις.
• Παροχή προϊόντων ή υπηρεσιών φιλικών προς το περιβάλλον, που αντικαθιστούν τις μη βιώσιμες λύσεις.
• Μετατροπή της επιχείρησής σας, έτσι ώστε να γίνει πιο πράσινη ή πιο υπεύθυνη από τους ανταγωνιστές της.
• Δέσμευση σε περιβαλλοντικές και κοινωνικές αρχές διεξαγωγής των οικονομικών δραστηριοτήτων σας.

Εταιρική κοινωνική ευθύνη και εταιρική υπευθυνότητα

Η έννοια της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης επικεντρώνεται κυρίως στον κοινωνικό αντίκτυπο των οικονομικών δραστηριοτήτων της εταιρείας σας. Από την άλλη, η εταιρική υπευθυνότητα περιλαμβάνεται στον ευρύτερο όρο των κριτηρίων ESG.

Έτσι η εταιρεία σας θα πρέπει να εστιάζει σε θέματα όπως:

• Λειτουργική και επιχειρηματική διαφάνεια και ηθική.
• Διαχείριση του περιβαλλοντικού αποτυπώματός της.
• Σχέσεις με τους εργαζομένους της.
• Υποστήριξη της τοπικής κοινότητας. Στόχος της θα πρέπει να είναι η επίλυση κοινωνικών προβλημάτων, όπως η φτώχεια, η ανεργία, η πείνα, τα υγειονομικά προβλήματα και οι διακρίσεις.

Βιώσιμη χρηματοδότηση

Η βιώσιμη χρηματοδότηση αναφέρεται στη ενσωμάτωση ESG παραγόντων στις πιστοδοτικές και επενδυτικές αποφάσεις σας. Έτσι εξασφαλίζετε την υποστήριξη βιώσιμων επιχειρήσεων και έργων.

Βιώσιμη κατανάλωση και παραγωγή

Η επιχείρησή σας θα πρέπει να παράγει και να χρησιμοποιεί προϊόντα και υπηρεσίες με τρόπο κοινωνικά ωφέλιμο, οικονομικά βιώσιμο και περιβαλλοντικά φιλικό, καθόλη τη διάρκεια του κύκλου ζωής τους.

Λιγνιτική οικονομία

Βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στα ορυκτά καύσιμα. Σπάνια λαμβάνει υπόψη τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η εξόρυξη, η καύση και η κατανάλωση των ορυκτών καυσίμων στο περιβάλλον και την ατμόσφαιρα.

Γραμμική οικονομία

Το οικονομικό μοντέλο της παραγωγής, κατανάλωσης και απόρριψης όσων υλικών και αντικειμένων χρησιμοποιούνται.

Κυκλική οικονομία

Υποστηρίζει την ιδέα της ανακύκλωσης και επανάκτησης των υπαρχόντων πόρων, με γνώμονα την ίδια τη φύση και τις λειτουργίες της. Επίσης:

• Εστιάζει στη μείωση της σπατάλης των πόρων της παραγωγικής διαδικασίας.
• Δίνει έμφαση στην αξιοποίηση των ανανεώσιμων πόρων, των φυτικών και ζωικών υποπροϊόντων και των βιοαποικοδομήσιμων υλικών.
• Προωθεί την ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση προϊόντων, και την παραγωγή ενέργειας από τα παραγόμενα απόβλητα.
• Υποστηρίζει τον ανθεκτικό, πολυλειτουργικό αλλά και κυκλικό σχεδιασμό προϊόντων και υπηρεσιών.

Οικονομία του διαμοιρασμού (Sharing economy)

Υπερασπίζεται τη χρήση προϊόντων/υπηρεσιών από πολλαπλούς χρήστες, μέσω του διαμοιρασμού των υπηρεσιών που προσφέρει ένα προϊόν, και όχι της κατοχής αυτού.

Τα πιο γνωστά παραδείγματα επιχειρηματικών μοντέλων της οικονομίας διαμοιρασμού είναι το AirBnB, το BlaBlaCar, το Uber, το Lime Scooters, το Lyft (car sharing), το Turo (car sharing), το ZipCar (ΗΠΑ) και το Ebay.

Αστική βιωσιμότητα

Η αστική βιωσιμότητα:

• Ενθαρρύνει την μετάβαση των πόλεων προς ένα βιώσιμο και κυκλικό μοντέλο διαβίωσης και οικονομίας.
• Προωθεί την αστική καινοτομία και τη μείωση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Τα πετυχαίνει μέσω της πράσινης κινητικότητας, της βέλτιστης διαχείρισης αποβλήτων, της εκτεταμένης χρήσης των ΑΠΕ, της δημιουργίας χώρων πρασίνου κ.ά.
• Μεγιστοποιεί τα οικονομικά και κοινωνικά οφέλη των κατοίκων, μέσω βελτίωσης της ποιότητας της αστικής ζωής.

Βιώσιμη γεωργία

Η βιώσιμη γεωργία συνάδει με τις αρχές του περιβάλλοντος και της κοινωνίας. Ικανοποιεί τις τρέχουσες ανάγκες της κοινωνίας σε τρόφιμα και κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα, χωρίς να υπονομεύει την ικανότητα των σημερινών ή των μελλοντικών γενεών να καλύψουν τις ανάγκες τους.

Αξιοποίηση των αποβλήτων

Η βέλτιστη διαχείριση των αποβλήτων με γνώμονα το περιβάλλον και την κοινωνία αποσκοπεί στη μέγιστη ανάκτηση και επαναχρησιμοποίηση των απορριμμάτων σε νέα προϊόντα, υπηρεσίες και οικονομικές δραστηριότητες. Μπορεί να χωριστεί σε 3 κατηγορίες:

• Οργανικό κλάσμα: Τα απόβλητα με φυτική ή ζωική προέλευση αποτελούν το 40% των απορριμμάτων. Η ανακύκλωση των οργανικών απορριμμάτων είναι εξαιρετική για την παραγωγή φυσικού λιπάσματος (κομποστοποίηση), βιοκαυσίμων και μεθανίου (μέσω της οργανικής αποσύνθεσης).
• Ανακύκλωση: Η διαδικασία ανάκτησης των απορριμμάτων και μετατροπής του υλικού που έχει ανακτηθεί σε πρωτογενή ύλη και νέα προϊόντα, με την περαιτέρω επιστροφή των υλικών αυτών στην αλυσίδα παραγωγής.
• Ενεργειακή αξιοποίηση των αποβλήτων: Η διαδικασία μετατροπής των αποβλήτων σε ηλεκτρική ενέργεια και θέρμανση. Αξιοποιείται σε υψηλό βαθμό στις ανεπτυγμένες χώρες, (Ιαπωνία, Σκανδιναβικές χώρες, Γερμανία, Αγγλία, Δανία, Γαλλία και Αυστρία). Στοχεύει στη βέλτιστη διαχείριση των αποβλήτων και την ασφαλή παραγωγή ενέργειας. Πιθανότατα είναι η μόνη πρακτική λύση διαχείρισης απορριμμάτων για μεγάλες πόλεις, όπως η Αθήνα.

Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου

Πρόκειται για τις ανθρωπογενείς εκπομπές αερίων στην ατμόσφαιρα, που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και προκαλούν την κλιματική αλλαγή.

Τα αέρια του θερμοκηπίου χωρίζονται σε 6 βασικά είδη σύμφωνα με το Πρωτοκόλλου του Κιότο:

• Διοξείδιο του άνθρακα (CO2)
• Μεθάνιο (CH4)
• Μονοξείδιο του αζώτου (N2O)
• Υδροφθοράνθρακες (HFCs),
• Υπερφθοράνθρακες (PFCs)
• Εξαφθοριούχο θείο (SF6)

Τα αέρια του θερμοκηπίου παραμένουν στην ατμόσφαιρα για μερικά έως χιλιάδες χρόνια. Έχουν παγκόσμιο αντίκτυπο, ανεξάρτητα από τον τόπο αρχικής εκπομπής τους.

Οι τομείς ενέργειας μεταφοράς, βιομηχανίας, γεωργίας και των αποβλήτων, ευθύνονται για την πλειοψηφία των παγκόσμιων αέριων ρύπων.

Αποτύπωμα του άνθρακα (carbon footprint)

Το ανθρακικό αποτύπωμα υπολογίζει το σύνολο των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που προκαλούνται άμεσα ή έμμεσα από μια επιχείρηση, υπηρεσία ή προϊόν.

Απανθρακοποίηση

Η μείωση ή απομάκρυνση του άνθρακα από τη διαδικασία παραγωγής ενέργειας, προϊόντων και λοιπών οικονομικών δραστηριοτήτων.

Αντιστάθμιση του άνθρακα (carbon offsetting)

Μηχανισμός μέσω του οποίου μια επιχείρηση αντισταθμίζει τις εκπομπές των αερίων του θερμοκηπίου ή μέρος αυτών, πληρώνοντας για μια ισοδύναμη μείωση των εκπομπών σε κάποιο άλλο μέρος του κόσμου (μέσω πράσινων έργων, αναδάσωσης, κατασκευής των εγκαταστάσεων ΑΠΕ κ.λπ.).

Aνθρακική ουδετερότητα (carbon neutrality)

Είναι η κατάσταση μηδενικών εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα. Μπορεί να επιτευχθεί μέσω της απομάκρυνσης των εκπομπών (αντιστάθμιση άνθρακα) ή μέσω της μετάβασης του οικονομικού μοντέλου προς εναλλακτικές και ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (γεωθερμία, ηλιακή, αιολική ενέργεια, βιοαέρια).

Άρθρα

• Βιοποικιλότητα – Οικοσυστήματα, στον διαδικτυακό τόπο του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος.
• Κριτήρια ESG (Περιβάλλον, Κοινωνία, Διακυβέρνηση), Επιχειρήσεις και Ανάπτυξη, στον διαδικτυακό τόπο koumentakislaw.gr.
• Ορισμός των οργανικών αποβλήτων (Τι είναι, Έννοια και Ορισμός), στον διαδικτυακό τόπο forma-slova.com.
• Τι είναι τα μικροπλαστικά; άρθρο της Χρύσας Καραπαναγιώτη.
• 7 tips for putting corporate responsibility at the heart of your business, από την Business Development Bank of Canada (στα Αγγλικά).
• Difference Between Sustainability and Sustainable Development, άρθρο στο differencebetween.com (στα Αγγλικά).
• Environmental pollution: causes, effects, and the remedies, άρθρο στον διαδικτυακό τόπο sciencedirect.com (στα Αγγλικά).
• From Brown Growth to Green: the Economic Benefits of Climate Action, στον διαδικτυακό τόπο της World Bank (στα Αγγλικά).
• Overview of sustainable finance, στoν διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στα Αγγλικά).
• Sustainable Production and Consumption, επιστημονικό περιοδικό στον διαδικτυακό τόπο sciencedirect.com (στα Αγγλικά).
• United Nations Framework Convention οn Climate Change, στον διαδικτυακό τόπο του ΟΗΕ (στα Αγγλικά).
• Urban sustainability: how can cities become sustainable? στον διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκού Οργανισμού Περιβάλλοντος (στα Αγγλικά).
• Waste to Energy - an overview, στον διαδικτυακό τόπο sciencedirect.com.
• What does “Sustainability” mean in Business? άρθρο στο Harvard Business School Online (στα Αγγλικά).
• What Is the Sharing Economy? Definition, Examples & Companies, στον διαδικτυακό τόπο onespace.com (στα Αγγλικά).

Ορολογία

• Αντιστάθμιση άνθρακα, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia
• Αποδάσωση, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia.
• Απολιγνιτοποίηση, όρος στο Wiktionary.
• Απώλεια της βιοποικιλότητας, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia.
• Εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia (wikipedia.org).
• Μικροπλαστικά, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia.
• Carbon neutrality, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia (στα Αγγλικά).
• Recycling, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia (στα Αγγλικά).
• Sustainable agriculture, όρος στον διαδικτυακό τόπο της Wikipedia (στα Αγγλικά).
• Sustainable Business, όρος στoν διαδικτυακό τόπο της Wikipedia (στα Αγγλικά).

Γλωσσάρια

• Glossary of Sustainability – Sustainable Business Network (στα Αγγλικά).
• Our Sustainability Glossary of Terms Guide – Global Bright Futures (στα Αγγλικά).
• The Green Glossary: Common Sustainability Terms, Defined – Versed Skin (στα Αγγλικά).