Οι συνέπειες της πανδημίας κρατούν ακόμα τα επιτόκια χαμηλά
Κατά τη διάρκεια της κρίσης χρέους της προηγούμενης δεκαετίας, η ανάγκη διατήρησης του βιοτικού επιπέδου οδήγησε σε αρνητική αποταμίευση των νοικοκυριών στην Ελλάδα. Η αποταμίευση ήταν ούτως ή άλλως χαμηλότερη σε σχέση με την υπόλοιπη Ευρωζώνη και κατά την κρίση μειώθηκε σε αρνητικά επίπεδα. Η ανάκαμψη της οικονομίας από το 2017 και μετά, και μαζί της των εισοδημάτων και των προσδοκιών, διακόπηκε από την πανδημία, ωστόσο οι τάσεις ανάκαμψης της αποταμίευσης ενισχύθηκαν από την προληπτική αποταμίευση νοικοκυριών κι επιχειρήσεων και τα κυβερνητικά μέτρα στήριξης των εισοδημάτων. Με την πρόοδο των εμβολιασμών και την επακόλουθη άρση των μέτρων κοινωνικού αποκλεισμού άρχισε μια πορεία «επιστροφής στην κανονικότητα».
Τα νοικοκυριά στην Ελλάδα τοποθετούν μεγαλύτερο μέρος της αποταμίευσής τους σε καταθέσεις, σε σχέση με το σύνολο της Ευρωζώνης, και λιγότερο σε επενδυτικά και ασφαλιστικά προϊόντα. Οι διαφορές αντανακλούν δομικά χαρακτηριστικά της οικονομίας αλλά κι ένα έλλειμμα πληροφόρησης.
Ωστόσο, το οικονομικό τοπίο είναι πλέον διαφορετικό. Η ανάγκη αντιμετώπισης των οικονομικών συνεπειών της πανδημίας στην Ευρωζώνη και της ευχερούς εξυπηρέτησης των δημοσίων χρεών και ελλειμμάτων που αυξήθηκαν απότομα, υποχρέωσαν την ΕΚΤ στη συνέχιση της μη συμβατικής πολιτικής νομισματικής επέκτασης και των πολύ χαμηλών –ή και αρνητικών– επιτοκίων παρέμβασης. Καθώς οι οικονομίες εξέρχονται της ύφεσης, οι διαταραχές στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η ταχύτερη του αναμενομένου ανάκαμψη της ζήτησης και η ενεργειακή κρίση οδήγησαν σε αύξηση των πληθωριστικών πιέσεων, τις οποίες όμως η ΕΚΤ θεωρεί ότι είναι μεταβατικές και ότι θα μειωθούν όσο εξομαλύνεται η κατάσταση στις αγορές. Επομένως, και δεδομένου ότι οι ανάγκες στήριξης της ανάκαμψης παραμένουν, η πολιτική της ΕΚΤ εξακολουθεί να κρατάει χαμηλά τα επιτόκια στην αγορά, ακόμα και αν προγραμματίζει τη σταδιακή μείωση του ρυθμού αγορών χρεογράφων. Οι αγορές αντιλαμβάνονται τις αναγκαιότητες που οδηγούν σε διευκολυντική νομισματική πολιτική και άρα τη διατήρηση χαμηλών επιτοκίων.
Σε αυτό το τοπίο, δεν υπάρχει μία λύση κατάλληλη για όλους. Ο κάθε αποταμιευτής θα πρέπει να κάνει τη δική του επιλογή χαρτοφυλακίου, ανάλογα με την ανοχή του στο ρίσκο. Σε όλες τις περιπτώσεις όμως, θα πρέπει να επιδιώκει ευρεία διαφοροποίηση του χαρτοφυλακίου του. Η διασπορά είναι αυτή που επιτρέπει την υψηλότερη αναμενόμενη απόδοση για ένα καθορισμένο επίπεδο κινδύνου ή, αντίστροφα, τον χαμηλότερο κίνδυνο για ένα δεδομένο επίπεδο αναμενόμενης απόδοσης.
