Στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης

Διασφάλιση καλών επιδόσεων σε τομείς ESG

Η στρατηγική βιώσιμης ανάπτυξης απαρτίζεται από ένα σύνολο δράσεων με προσανατολισμό τους πυλώνες ESG. Πιο συγκεκριμένα, καθορίζει πώς η επιχείρησή σας θα δημιουργήσει οικονομική αξία και θα διασφαλίσει καλές επιδόσεις στους τομείς του Περιβάλλοντος, της Κοινωνίας και της Εταιρικής Διακυβέρνησης.

Η προσέγγιση είναι γνωστή και ως «People – Planet – Profit approach», που σημαίνει ότι οι οικονομικές σας επιδόσεις συνάδουν με τις ανάγκες της κοινωνίας και του πλανήτη.

Τα δομικά στοιχεία της στρατηγικής

Ξεκινώντας να διαμορφώσετε τη στρατηγική σας, θα πρέπει να ξεκαθαρίσετε ποια είναι η πρόθεση και ο σκοπός της εταιρείας σας. Το όραμα, η αποστολή και οι αξίες της επιχείρησής σας είναι τα δομικά στοιχεία πάνω στα οποία θα βασίζεται η εταιρική προσέγγιση και η στρατηγική κατεύθυνσή σας.

Η ανάπτυξη της στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης είναι και μια ευκαιρία εμπλοκής των εξωτερικών ενδιαφερόμενων μερών (external stakeholders engagement) και συνεργατών σας.

Ένας οδικός χάρτης

Σύμφωνα με τον Διευθύνοντα Σύμβουλο της πολυεθνικής επενδυτικής εταιρείας BlackRock Inc.,  Larry Fink, κάθε εταιρεία χρειάζεται έναν οδικό χάρτη για να πλοηγηθεί σε ένα ασταθές τοπίο, όπως αυτό που αντιμετωπίζουμε σήμερα. Αυτός ο οδικός χάρτης βασίζεται στον σκοπό και την αξία που πρόκειται να παράξει η επιχείρησή σας.

Ο σκοπός της επιχείρησής σας (corporate purpose) είναι και ο θεμελιώδης λόγος ύπαρξής της. Επίσης απαντά στην ερώτηση σχετικά με το ποιο είναι το μοναδικό όφελος που σκοπεύετε να δημιουργήσετε μέσα από τις οικονομικές δραστηριότητές σας.

Ο εταιρικός σκοπός δεν μπορεί να αφορά αποκλειστικά την επιδίωξη κερδών, αλλά σχετίζεται και με τη δημιουργία αξίας για τα ενδιαφερόμενα μέρη και την κοινωνία γενικότερα.

Αλληλεπίδραση με τα κριτήρια ESG

Ένα σημαντικό γεγονός που επηρεάζει σήμερα τον καθορισμό του εταιρικού σκοπού είναι η απαραίτητη παρουσία των στοιχείων ESG. Όσο σπουδαία και να είναι η οικονομική ή εμπορική συνεισφορά σας και το κέρδος που προσφέρετε, τόσο σπουδαίο είναι το όφελος αυτό να μην παράγεται εις βάρος του περιβάλλοντος, του κλίματος ή της τοπικής κοινωνίας.

Όλο και περισσότερα ενδιαφερόμενα μέρη ζητάνε από τις επιχειρήσεις την ενεργή τους συμβολή σε θέματα ESG, όπως:

• Διατήρηση της βιοποικιλότητας.
• Βελτίωση του επιπέδου εργατικής απασχόλησης.
• Απαλλαγή από την παιδική και την καταναγκαστική εργασία στην αλυσίδα προμηθειών.
• Χρήση ανακυκλωμένων/δευτερευόντων πόρων στην παραγωγική τους αλυσίδα (π.χ. συσκευασίες) κ.ά.

Όταν ο εταιρικός σκοπός λαμβάνει υπόψη περιβαλλοντικούς και κοινωνικούς κινδύνους, έχει μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξει μοναδική προστιθέμενη και διαμοιραζόμενη αξία. Επιπλέον:

• Προσφέρει ξεκάθαρο ανταγωνιστικό πλεονέκτημα.
• Στηρίζει τα ενδιαφερόμενα μέρη.
• Υποστηρίζει την κοινωνία και τους καταναλωτές.
• Συμβάλλει στη βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη.

Σκοπός και κερδοφορία

Τα κέρδη σε καμία περίπτωση δεν είναι αποκομμένα από τον σκοπό σας. Και τα 2 είναι ζωτικά στοιχεία για την επιτυχία της επιχείρησής σας και την ικανοποίηση των μετόχων, των συνεργατών και των εργαζομένων σας.

Ο ορισμός και η κατανόηση του σκοπού σας (π.χ. «παροχή προσιτών τροφίμων οργανικής προέλευσης») θα βοηθήσει την εταιρεία σας να λειτουργήσει με συνέπεια και στρατηγική κατεύθυνση. Επιπλέον, θα λειτουργήσει και ως κοινό όραμα για τη διοίκηση και τους εργαζομένους σας.

Τι είναι η ανάλυση ουσιαστικότητας

Η ανάλυση ουσιαστικότητας ή ανάλυση ουσιαστικών θεμάτων (materiality assessment) προσδιορίζει τα ζητήματα (ουσιαστικά θέματα) που έχουν την υψηλότερη σημασία για την εταιρεία και τον κλάδο σας. Τα θέματα αυτά έχουν σημαντικό αντίκτυπο στις χρηματοοικονομικές, νομικές και ESG πτυχές της εταιρείας σας καθώς και στα ενδιαφερόμενα μέρη.

Τα ουσιαστικά θέματα αναλύονται μέσα από τα 2 παρακάτω κριτήρια:

• Τη δυνατότητα του κάθε θέματος να έχει θετική ή αρνητική επίδραση στην εταιρική ανάπτυξη, αξία ή φήμη.
• Η σημασία του κάθε θέματος για τα ενδιαφερόμενα μέρη.

Ανάλυση ουσιαστικότητας και κριτήρια ESG

Η ανάλυση ουσιαστικότητας εντοπίζει επίσης τα θέματα ESG που ενδέχεται να επηρεάσουν την επιχείρηση και τα ενδιαφερόμενα μέρη σας. Με βάση αυτή, οι εταιρείες μπορούν να:

• Δημιουργήσουν τη μακροπρόθεσμη στρατηγική ESG τους.
• Θέσουν τους στρατηγικούς στόχους τους και τους δείκτες επίδοσης ESG.
• Δημοσιοποιήσουν την πρόοδο τους μέσα από τον απολογισμό βιώσιμης ανάπτυξης/ESG.

Materiality matrix

Η ανάλυση των ουσιαστικών θεμάτων οδηγεί σε μια οπτική ιεράρχηση, γνωστή ως διάγραμμα ανάλυσης ουσιαστικότητας (materiality matrix). Το διάγραμμα είναι δομημένο ανάλογα με τη σημασία των θεμάτων για την επιτυχία της εταιρείας σας και τις προσδοκίες των ενδιαφερόμενων μερών της, όπως και της κοινωνίας.

Το διάγραμμα ανάλυσης ουσιαστικότητας της Eurobank για το 2020 παρουσιάζεται παρακάτω.

Το συγκεκριμένο παράδειγμα αποτυπώνει τη σημασία του θέματος 1 (οικονομική ανάπτυξη και επίδοση) για την Eurobank και την ουσιαστικότητα του θέματος 5 (προστασία των προσωπικών δεδομένων) για τα ενδιαφερόμενα μέρη. Τα θέματα 10 (στήριξη και χρηματοδότηση της ελληνικής οικονομίας) και 2 (ενσωμάτωση νέων τεχνολογιών και digital transformation) φαίνεται να έχουν υψηλή σημασία και για τις 2 πλευρές.

Τι είναι το σχέδιο δράσης βιώσιμης ανάπτυξης

Το σχέδιο δράσης βιώσιμης ανάπτυξης χαρτογραφεί τις δράσεις που είναι απαραίτητες ώστε να επιτύχετε εταιρική βιωσιμότητα. Επιπλέον, ενεργοποιεί την πολύπλευρη συνεργασία, καθώς η συμμετοχή όλων των εταιρικών τμημάτων είναι αναγκαία.

Προτού προχωρήσετε στις δράσεις είναι σημαντικό να οριστικοποιήσετε το σχέδιο, ώστε τα βήματα που θα ληφθούν να οδηγούν πάντα στη σωστή κατεύθυνση.

Ένα μελετημένο σχέδιο δράσης:

• Δεσμεύσει την ανώτερη διοίκησή σας.
• Διασφαλίζει ότι η πορεία σας προς την εταιρική βιωσιμότητα θα εξελίσσεται σταθερά.
• Καθιστά τη βιωσιμότητα μέρος της εταιρικής κουλτούρας σας.

Δυναμικό και ευέλικτο έγγραφο

Το σχέδιο δράσης είναι ένα ευέλικτο και δυναμικό έγγραφο. Διαμορφώνεται με την πάροδο του χρόνου και προσαρμόζεται σε νέες εξωτερικές προκλήσεις (π.χ. πανδημία, κλιματική αλλαγή ή αλλαγές σε καταναλωτικές προτιμήσεις) και τις νέες ανάγκες της επιχείρησής σας.

Είναι σημαντικό να διατηρείτε το σχέδιο δράσης ξεκάθαρο και κατανοητό, ώστε τα στελέχη που είναι αρμόδια για την επίτευξή του να το κατανοούν με ευκολία.

Δημιουργία ενός έξυπνου σχεδίου δράσης

Ένα σχέδιο δράσης βιώσιμης ανάπτυξης περιγράφει τη συνεισφορά του εκάστοτε τμήματος (έργων, επικοινωνίας, ΙΤ, οικονομικού, HR) στην επίτευξη των στόχων που είχαν τεθεί από την ανάλυση ουσιαστικότητας.

H προσέγγιση SMART μπορεί να είναι μια κατάλληλη μεθοδολογία για τον ορισμό των δράσεών σας:

• Specific (Συγκεκριμένο): Οι ενέργειές σας πρέπει να είναι συγκεκριμένες και να έχουν έναν ειδικό στόχο.
• Measurable (Μετρήσιμο): Οι δράσεις και τα αποτελέσματά σας πρέπει να έχουν ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια για την καλύτερη παρακολούθηση και αξιολόγησή τους.
• Achievable (Εφικτό): Οι ενέργειες που υποστηρίζουν τον στόχο σας πρέπει να είναι εφικτές ως προς τους πόρους, το ανθρώπινο δυναμικό και τον χρόνο που θα δαπανηθούν.
• Relevant (Σχετικό): Η καθεμιά από τις πρωτοβουλίες που σχεδιάζετε πρέπει να είναι συνδεδεμένη με τους πυλώνες ESG και με τα ουσιαστικά θέματα της επιχείρησής σας.
• Time limited (Χρονοθετημένο): Όλο το σχέδιο δράσης πρέπει να έχει ένα συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα, καθώς και προθεσμίες υλοποίησης για καθεμιά από τις ενέργειες.

3 παραδείγματα δράσεων

Ακολουθούν 3 παραδείγματα έξυπνων δράσεων:

• Βραχυπρόθεσμος στόχος: Αύξηση του ποσοστού ανακύκλωσης στερεών αποβλήτων (πλαστικό, χαρτί, μέταλλα, γυαλί και οργανικά απορρίμματα) κατά 20-30% μέσα στον επόμενο χρόνο.
• Μεσοπρόθεσμος στόχος: Πλήρης αντικατάσταση των πλαστικών μιας χρήσης στις αλυσίδες μαζικής εστίασης με βιοδιασπώμενα είδη ή είδη πολλαπλών χρήσεων. Μέσα στα επόμενα 3 χρόνια να έχουν αντικατασταθεί είδη όπως καλαμάκια, ποτήρια, πιάτα, μαχαιροπήρουνα, μπουκάλια νερού και πλαστικές τσάντες.
• Μακροπρόθεσμος στόχος: Μείωση των εκπομπών θερμοκηπίου (CO2, CH4, N2O) της παραγωγικής αλυσίδας κατά 5-10% ετησίως και κατά 50-70% για την επόμενη δεκαετία.

Η διαδικασία παρακολούθησης και αξιολόγησης είναι αναπόσπαστο συστατικό της στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης. Αποτελεί έναν διάλογο για την εξέλιξη και την πρόοδο της εταιρικής βιωσιμότητας μεταξύ των ενδιαφερόμενων μερών.

Η παρακολούθηση προόδου εστιάζει στη μέτρηση ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών της δράσης. Είναι το κλειδί για την αποτελεσματική καταγραφή, προσαρμογή και μελλοντική διαμόρφωση της στρατηγικής ή του σχεδίου δράσης της επιχείρησής σας.

Η αξιολόγηση προόδου συσχετίζεται με την ανάλυση της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ξεχωριστών δράσεων και των επιπτώσεών τους, καθώς και με το συνολικό αντίκτυπο των έργων της στρατηγικής και του σχεδίου δράσης.

Το σχέδιο δράσης είναι πιο αποτελεσματικό όταν υπάρχει:

• Ένα αρμόδιο στέλεχος που το παρακολουθεί.
• Άτομα ή ομάδα που είναι υπεύθυνη για την υλοποίηση και την παρακολούθηση των δράσεων που είχαν τεθεί εξαρχής.

Τι είναι τα KPIs

Όλα τα στοιχεία της στρατηγικής βιώσιμης ανάπτυξης πρέπει να συνδυαστούν σε ένα πλαίσιο με σαφείς δράσεις, στόχους και τους βασικούς δείκτες απόδοσης (KPIs) για κάθε ξεχωριστή πτυχή του ESG.

Ο καθορισμός των KPIs πρέπει να λαμβάνει υπόψη:

• Μακροπρόθεσμους κινδύνους και ευκαιρίες.
• Παγκόσμιους παράγοντες, όπως οι επιπτώσεις της πανδημίας COVID-19, η κλιματική αλλαγή, και το κίνημα για την κοινωνική δικαιοσύνη και την ένταξη.
• Τις αυξανόμενες απαιτήσεις των καταναλωτών για εταιρική υπευθυνότητα και αειφόρο παραγωγική διαδικασία.

Με αυτόν τον τρόπο διασφαλίζετε ότι η στρατηγική και το σχέδιο δράσης σας είναι ανθεκτικά και προάγουν την εταιρική εξέλιξη, λαμβάνοντας υπόψη την επίδραση σε κοινωνία και περιβάλλον.

Όπως και οι ενέργειες του σχεδίου δράσης, είναι σημαντικό τα ποιοτικά και ποσοτικά KPIs σας να ακολουθούν τη μεθοδολογία SMART. Δηλαδή να είναι συγκεκριμένα, μετρήσιμα, εφικτά, σχετικά και χρονοθετημένα.

Παραδείγματα KPIs

Ακολουθούν μερικά παραδείγματα δεικτών απόδοσης για κάθε έναν από τους πυλώνες ESG:

Περιβάλλον

• Ετήσιες εκπομπές ανά κατηγορία – νιτρικό οξύ (CO2, N2O), οξείδιο του θείου (SO2), μεθάνιο (CH4), φθοριούχα αέρια και το ποσοστό μείωσής τους.
• Κατανάλωση ενέργειας και ποσοστό ΑΠΕ ανά κατηγορία (kWh ή έτος).
• Χρήση ενέργειας στα γραφεία (kWh/m2).
• Εξοικονόμηση ενέργειας (%).
• Ποσοστό μη ανανεώσιμων υλικών (%).
• Ποσοστό ανακυκλωμένων υλικών (%, m3).
• Ανακύκλωση προϊόντων και υλικών συσκευασίας (%, m3).
• Κατανάλωση νερού (m3).
• Ποσοστό ανακυκλωμένου νερού (%).
• Μείωση κατανάλωσης νερού (%, m3).
• Παραγόμενα απόβλητα ανά κατηγορία και m3 ετησίως.

Κοινωνία

• Υγεία και ασφάλεια στον χώρο εργασίας (αριθμός τραυματισμών, ώρες εκπαίδευσης και καταγραφή παραπόνων ανά έτος).
• Αριθμός νέων θέσεων εργασίας και πρακτικής άσκησης που είχαν δημιουργηθεί ανά έτος.
• Καταγραφή νέων προγραμμάτων ευημερίας των εργαζομένων και των ωφελούμενών τους (αριθμός, χαρακτηριστικά, διάρκεια, συχνότητα, κόστος, όφελος και σχόλια συμμετεχόντων).
• Δραστηριότητες στοχευμένες στην υποστήριξη της κοινωνίας (αριθμός ωφελούμενων, χαρακτηριστικά των υλικών που προσφέρθηκαν, αποτελέσματα).

Εταιρική διακυβέρνηση

• Ποσοστό γυναικών σε διοικητικές θέσεις (%).
• Συμμετοχή-υποστήριξη της εταιρείας σε πρότυπα βιωσιμότητας ISO, GRI, UN SDGs, UN Global Compact (ναι/όχι).
• Ανάπτυξη πολιτικής ενάντια στη διαφθορά και τη δωροδοκία (ναι/όχι).
• Ύπαρξη ατόμου/στελέχους υπεύθυνου για τη βιώσιμη ανάπτυξη της επιχείρησης (ναι/όχι).
• Διαφάνεια στη διαδικασία πρόσληψης.
• Διαφάνεια αμοιβών του Διοικητικού Συμβουλίου.

• Ανάλυση ουσιαστικότητας της Eurobank.
• Καθορισμός Ουσιαστικών Θεμάτων ESG, στον διαδικτυακό τόπο helpe.gr.

Στα Αγγλικά:

• Example of Sustainability Balanced Scorecard with KPIs, στον διαδικτυακό τόπο bscdesigner.com.
• How to Create a Sustainability Action Plan, στον διαδικτυακό τόπο green-steps.org.
• Larry Fink's Letter to CEOs, στον διαδικτυακό τόπο blackrock.com.
• Lifeco-ESG KPIs, στον διαδικτυακό τόπο greatwestlifeco.com.
• Materiality definition: the ultimate guide, στον διαδικτυακό τόπο datamaran.com.
• Overview of Greenhouse Gases, στον διαδικτυακό τόπο epa.gov.
• Sustainability-Strategy-Simplified, στον διαδικτυακό τόπο corporate-citizenship.com.
• What Is A Materiality Assessment: Definition, Matrix, Benefits And Example, στον διαδικτυακό τόπο youmatter.world.
• What is monitoring and evaluation (M&E), στον διαδικτυακό τόπο sportanddev.org.