Πράσινη συμφωνία και βιώσιμη χρηματοδότηση ΕΕ

Μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική. Αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της ΕΕ σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, που:

• Διαθέτει μια σύγχρονη, ανταγωνιστική και αποδοτική οικονομία ως προς τη χρήση των πόρων.
• Προστατεύει το περιβάλλον και την υγεία των πολιτών.
• Έχει αποσυνδέσει την οικονομική ανάπτυξη από τις πρώτες ύλες.

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία είναι επίσης η πόρτα εξόδου της ευρωπαϊκής οικονομίας από την πανδημία COVID-19. 

Η Συμφωνία θα χρηματοδοτηθεί με:

• Το ένα τρίτο των επενδύσεων ύψους 1,8 τρισ. ευρώ από το σχέδιο ανάκαμψης NextGenerationEU.
• Τον 7ετή προϋπολογισμό της ΕΕ.

Οι 3 στόχοι της Συμφωνίας

Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία έχει θέσει ως στόχους:

• Μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου έως το 2050.
• Οικονομική ανάπτυξη αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων.
• Κανένας άνθρωπος και καμιά περιφέρεια να μη μένουν στο περιθώριο.

Οι 8 πυλώνες της Συμφωνίας

Η Συμφωνία αποτελείται από 8 πυλώνες πολιτικών για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου κατά 55% έως το 2030, σε σύγκριση με το 1990.

Η επίτευξη αυτών των στόχων είναι ζωτικής σημασίας, προκειμένου η Ευρώπη να γίνει η πρώτη κλιματικά ουδέτερη ήπειρος έως το 2050.

Πυλώνας 1: Κλίμα

Επιδιώκει την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή και τη μείωση των εκπομπών σε όλους τους τομείς, από τη βιομηχανία και την ενέργεια έως τις μεταφορές και τη γεωργία.

Βασίζεται στους στόχους της Σύμβασης-Πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή (UNFCCC) και της Συμφωνίας του Παρισιού.

Πυλώνας 2: Ενέργεια

Με γνώμονα τις παγκόσμιες διακυμάνσεις στις τιμές της ενέργειας και τη στρατηγική τους σημασία για το μέλλον των ευρωπαϊκών χωρών, ο πυλώνας στοχεύει στην:

• Ενίσχυση του μεριδίου ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (ΑΠΕ) έως 40% μέχρι το 2030.
• Αυξημένη χρήση του υδρογόνου και του μεθανίου.
• Επέκταση της υπεράκτιας αιολικής ενέργειας, το οποίο θα συμβάλλει στην απανθρακοποίηση του ενεργειακού τομέα.
• Σταδιακή απεξάρτηση της ΕΕ από την εισαγόμενη ενέργεια.

Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, αυτό θα έχει θετικές επιπτώσεις. Οι δυνατότητές της χώρας για υπεράκτια αιολική ενέργεια στην περιοχή του Αιγαίου είναι ιδιαίτερα αξιόλογες (έως 40% υψηλότερες από ένα αντίστοιχο αιολικό πάρκο στην ξηρά).

Πυλώνας 3: Γεωργία

Οι 4 στόχοι της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας για ένα υγιές σύστημα τροφίμων για τους ανθρώπους και τον πλανήτη είναι:

• Επισιτιστική ασφάλεια ενόψει της κλιματικής αλλαγής και της απώλειας της βιοποικιλότητας.
• Μείωση του περιβαλλοντικού αποτυπώματος του συστήματος τροφίμων.
• Ενίσχυση της ανθεκτικότητας του συστήματος τροφίμων.
• Στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» (“From Farm to Fork”) για βιώσιμη γεωργία.

Πυλώνας 4: Κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας

Η νέα βιομηχανική στρατηγική της Ευρώπης οδηγεί σε πράσινες και ψηφιακές βιομηχανικές μεταβάσεις. Θα βοηθήσει τη βιομηχανία να μειώσει το περιβαλλοντικό της αποτύπωμα, καθώς παρέχει καθαρές τεχνολογικές λύσεις και στρέφεται προς βιώσιμα επιχειρηματικά μοντέλα.

Μια από τις καίριες δράσεις του πυλώνα είναι η ευρωπαϊκή συμμαχία καθαρού υδρογόνου, που είναι ζωτική για τους στόχους απανθρακοποίησης της ΕΕ. Στοχεύει στην ανάπτυξη του υδρογόνου έως το 2030, την εκτενέστερη χρήση του στη βιομηχανία και τις μεταφορές, και τη διανομή του.

Πυλώνας 5: Περιβάλλον και ωκεανοί

Το περιβάλλον και η βιοποικιλότητα είναι μια άμεση και οικονομική λύση για την αντιστάθμιση του άνθρακα και την ενίσχυση της κλιματικής ανθεκτικότητας των χωρών. Οι προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας είναι:

• Προστασία της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων μας
• Καθαρό αέρας, νερό και έδαφος
• Κυκλική οικονομία
• Διαχείριση απορριμμάτων
• Γαλάζια οικονομία και αλιεία

Πυλώνας 6: Μεταφορές

Οι μεταφορές αποτελούν το 5% του ΑΕΠ της ΕΕ και απασχολούν πάνω από 10 εκατ. εργαζομένους. Οι κεντρικοί στόχοι για την απανθρακοποίηση των μεταφορών είναι:

• Η μείωση των εκπομπών από τα αυτοκίνητα και τα ημιφορτηγά κατά 50-55% έως το 2030.
• Οι μηδενικές εκπομπές από καινούργια αυτοκίνητα έως το 2035.

Επιπλέον, η στρατηγική της βιώσιμης και έξυπνης κινητικότητας θέτει ως στόχο να υπάρχουν:

• 30 εκατ. αυτοκίνητα μηδενικών εκπομπών στους δρόμους της ΕΕ έως το 2030.
• 100 κλιματικά ουδέτερες πόλεις.
• Διπλή σιδηροδρομική κίνηση υψηλής ταχύτητας.
• Ανάπτυξη των αυτοματοποιημένων μοντέλων μεταφοράς.

Πυλώνας 7: Πράσινη χρηματοδότηση

Κατά την επόμενη δεκαετία, 1 τρισ. ευρώ θα χρησιμοποιηθούν σε βιώσιμες επενδύσεις. Επιπλέον, το 30% του προϋπολογισμού της ΕΕ (2021-2028) και του προγράμματος NextGenerationEU, που προορίζεται για την ανάκαμψη από την πανδημία COVID-19, έχει διατεθεί για πράσινες επενδύσεις.

Πυλώνας 8: Έρευνα και καινοτομία

Οι δράσεις της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας απαιτούν την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών και τον μετασχηματισμό χρηματοοικονομικών μοντέλων και αλυσίδων εφοδιασμού. Για αυτό ένας μεγάλος αριθμός των πρωτοβουλιών έρευνας και καινοτομίας χρηματοδοτούνται από το Horizon Europe.

107 έργα που συσχετίζονται με την ενέργεια διεξάγονται σήμερα στην Ελλάδα, με το μέσο ύψος της χρηματοδότησής τους να κυμαίνεται γύρω στα 2 εκατ. ευρώ.

Επιπλέον, 121 ερευνητικά έργα με θέμα το περιβάλλον, την κυκλική οικονομία και τους πόρους χρηματοδοτούνται στην Ελλάδα επίσης από το Horizon Europe.

Αύξηση ποιότητας ζωής σε πανευρωπαϊκό επίπεδο

Πολλά από τα οφέλη της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας αφορούν την αύξηση της ποιότητας ζωής:

• Παρέχει ένα σταθερό και παραμετροποιημένο πλαίσιο, το οποίο προασπίζεται τα καίρια περιβαλλοντικά και κοινωνικά ζητήματα του 21ου αιώνα. Σε αυτά περιλαμβάνονται η ποιότητα του αέρα (ιδίως σε αστικές περιοχές), το καθαρό νερό για όλους, το υγιές και παραγωγικό έδαφος, και η βιοποικιλότητα.
• Συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός βιώσιμου συστήματος μεταφορών, με χαμηλό αποτύπωμα του άνθρακα. Τα συστήματα αυτά περιλαμβάνουν οχήματα με εναλλακτικά καύσιμα, ανάπτυξη ποδηλατοδρόμων, κυκλοφοριακή αποσυμφόρηση των πόλεων, διάδοση της ηλεκτροκίνησης, και εξουδετέρωση της ηχορύπανσης και της ρύπανσης της ατμόσφαιρας, που χαρακτηρίζει ιδιαιτέρως τις πόλεις, όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη.
• Προωθεί την αειφόρο κατανάλωση και παραγωγή, την ποιότητα και τις προσιτές τιμές των τροφίμων για όλους, σε διακρατικό επίπεδο.

Περιβάλλον και κυκλική οικονομία

Η Συμφωνία θα ωφελήσει το περιβάλλον και θα προωθήσει την κυκλική οικονομία:

• Με την πράσινη ενέργεια, που πλέον θα αποτελεί ένα μεγάλο μερίδιο της ενεργειακής αγοράς της ΕΕ. Επιπλέον, θα συμβάλλει στους κλιματικούς στόχους της ΕΕ, αλλά και στην απεξάρτηση της ηπείρου από την εισαγόμενη ενέργεια.
• Μέσα από τον προϋπολογισμό του Horizon Europe, που θα ενισχύσει την τεχνολογική καινοτομία, καθώς και τους τομείς έρευνας και ανάπτυξης και βιώσιμης επιχειρηματικότητας.
• Με έμφαση και επιπλέον χρηματοδότηση σε κυκλικά επιχειρησιακά μοντέλα, προϊόντα και υπηρεσίες.

Βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη

Μόνο στον κατασκευαστικό τομέα πρόκειται να δημιουργηθούν 160.000 επιπλέον πράσινες θέσεις εργασίας έως το 2030. Δεκάδες χιλιάδες νέες επαγγελματικές ευκαιρίες θα απασχολήσουν το εργατικό δυναμικό της Ευρώπης στους τομείς της πράσινης οικονομίας: από τον κλάδο της ενέργειας, της ηλεκτροκίνησης, της γεωργίας, των μεταφορών και της έρευνας και καινοτομίας, μέχρι τη διαχείριση αποβλήτων και την αστική βιώσιμη ανάπτυξη.

Η Συμφωνία θα συνεισφέρει επίσης στην ανταγωνιστικότητα και την ανθεκτικότητα των ευρωπαϊκών βιομηχανιών, ώστε αυτές να καταστούν βιώσιμες ως προς τα κριτήρια ESG (Environmental, Social, Governance).

Αειφόρος χρηματοδότηση

Ο ρόλος της αειφόρου χρηματοδότησης στην πολιτική της ΕΕ είναι να υποστηρίζει την οικονομική ανάπτυξη, να μειώνει το περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και να λαμβάνει υπόψη κοινωνικές πτυχές και θέματα εταιρικής διακυβέρνησης (ESG).

Εργαλεία και στρατηγικές

Το πλαίσιο αειφόρου χρηματοδότησης της ΕΕ εισάγει ένα σύνολο εργαλείων και στρατηγικών, όπως:

• Σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη βιώσιμη χρηματοδότηση.
• Ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης (ή ταξινομίας) των βιώσιμων δραστηριοτήτων (EU Taxonomy).
• Κανονισμός γνωστοποιήσεων αειφορίας (Sustainable Finance Disclosure Regulation – SFDR).

Η ευρωπαϊκή ταξινόμηση (2020/852) και το SFDR (2019/2088) βασίζονται σε ευρωπαϊκή νομοθεσία, η οποία εφαρμόζεται άμεσα, δίχως την ανάγκη προσαρμογής στο εθνικό νομοθετικό πλαίσιο.

Σχέδιο δράσης για βιώσιμη χρηματοδότηση

Το σχέδιο δράσης της ΕΕ για τη βιώσιμη χρηματοδότηση (EU Sustainable Finance Action Plan) διασφαλίζει ότι τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα θα παίξουν ενεργό ρόλο στη χρηματοδότηση της πράσινης ενεργειακής μετάβασης, την απανθρακοποίηση της οικονομίας και την εφαρμογή των Στόχων Βιώσιμης Ανάπτυξης του ΟΗΕ και της Συμφωνίας του Παρισιού.

Το σχέδιο δράσης αποτελείται από 10 πυλώνες, όπως:

• Καθιέρωση ενός ευρωπαϊκού συστήματος ταξινόμησης των βιώσιμων δραστηριοτήτων.
• Δημιουργία προτύπων για τα πράσινα ομόλογα της ΕΕ και των κριτηρίων για τα πράσινα χρηματοοικονομικά προϊόντα.
• Προώθηση επενδύσεων σε βιώσιμα έργα.
• Ενσωμάτωση της βιωσιμότητας και των κριτηρίων ESG στις οικονομικές αποφάσεις.

Το ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης

Το ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης (ή ταξινομίας) των βιώσιμων δραστηριοτήτων (EU Taxonomy for Sustainable Activities) είναι ένα εργαλείο που παρέχει στους επενδυτές τη δυνατότητα να αναπροσανατολίσουν τις επενδύσεις τους προς βιώσιμες τεχνολογίες και επιχειρηματικές δραστηριότητες.

Επίσης, συμβάλλει στη μετάβαση προς μια οικονομία με υψηλές αποδόσεις στους πυλώνες του περιβάλλοντος, του κλίματος και της κυκλικής οικονομίας.

Είναι ένα ισχυρό και επιστημονικά τεκμηριωμένο εργαλείο διαφάνειας για τις επιχειρήσεις και τους επενδυτές. Η νέα ταξινόμηση της ΕΕ:

• Δημιουργεί μια κοινή γλώσσα, την οποία μπορούν να χρησιμοποιούν οι επενδυτές όταν επενδύουν σε έργα και οικονομικές δραστηριότητες που έχουν σημαντικό θετικό αντίκτυπο στο κλίμα και το περιβάλλον.
• Εισάγει υποχρεώσεις γνωστοποίησης για τις επιχειρήσεις και τους συμμετέχοντες στις χρηματοπιστωτικές αγορές.
• Συμβάλλει στην πάταξη της προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας (greenwashing).
• Προωθεί έργα αειφορίας, με σκοπό την επίτευξη των στόχων της Πράσινης Συμφωνίας για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Οι 6 στόχοι του συστήματος ταξινόμησης

Το ευρωπαϊκό σύστημα ταξινόμησης των βιώσιμων δραστηριοτήτων έχει θέσει 6 στόχους:

• Μετριασμός της κλιματικής αλλαγής.
• Προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.
• Βιώσιμη χρήση και προστασία των υδάτων και των θαλάσσιων πόρων.
• Μετάβαση σε κυκλική οικονομία.
• Πρόληψη και έλεγχος της ρύπανσης.
• Προστασία και αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και των οικοσυστημάτων.

Ποιους αφορά το σύστημα ταξινόμησης

• Εταιρείες με πάνω από 500 εργαζομένους.
• Χρηματοπιστωτικούς φορείς εντός και εκτός ΕΕ που δραστηριοποιούνται στην ΕΕ.
• Την ΕΕ και τα κράτη-μέλη της.

Κανονισμός γνωστοποιήσεων αειφορίας

Ο κανονισμός γνωστοποιήσεων αειφορίας (Sustainable Finance Disclosure Regulation – SFDR):

• Παρέχει μεγαλύτερη διαφάνεια ως προς τη βιωσιμότητα των χρηματοπιστωτικών προϊόντων.
• Επικεντρώνεται στη δημοσιοποίηση και εναρμόνιση των πληροφοριών που σχετίζονται με τη βιωσιμότητα από χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και μεγάλες επιχειρήσεις.

Ο στόχος του SFDR είναι να διασφαλίσει ότι όσοι συμμετέχουν στη χρηματοπιστωτική αγορά είναι σε θέση να χρηματοδοτήσουν την ανάπτυξη με βιώσιμο τρόπο μακροπρόθεσμα. Όπως και η ταξινόμηση, το SFDR επιδιώκει την εξάλειψη της προβολής ψευδοοικολογικής ταυτότητας.

Σημαντικό στοιχείο του κανονισμού είναι η ταξινόμηση των κεφαλαίων σε 3 κατηγορίες:

• Μη βιώσιμα
• Προϊόντα ESG
• Προϊόντα βιώσιμων επενδύσεων

Το SFDR επηρεάζει τους συμμετέχοντες, αλλά και τους συμβούλους της χρηματοπιστωτικής αγοράς, όπως οι επενδυτικές εταιρείες και τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, που παρέχουν συμβουλές διαχείρισης χαρτοφυλακίου ή των επενδύσεων, ασφαλιστικές εταιρείες κ.ά.

Από τον διαδικτυακό τόπο της ΕΕ (europa.eu)

• Γεωργία και Πράσινη Συμφωνία
• Ενέργεια και Πράσινη Συμφωνία
• Μεταφορές και Πράσινη Συμφωνία
• Μια Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, Ανάδειξή μας στην πρώτη  κλιματικά ουδέτερη ήπειρο
• Προστασία του περιβάλλοντος και των ωκεανών με την Πράσινη Συμφωνία
• Υλοποίηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας
• Χρηματοδότηση και Πράσινη Συμφωνία
• Industry and Green Deal (στα Αγγλικά)
• European Clean Hydrogen Alliance (στα Αγγλικά)
• Sustainable and smart mobility strategy (στα Αγγλικά)
• Non-financial Reporting Directive (στα Αγγλικά)

Για την αιολική ενέργεια

• Economic valuation of an offshore wind farm in Greece: The role of individual׳s base-state influences and beliefs in the value formation process, στον διαδικτυακό τόπο sciencedirect.com (στα Αγγλικά).
• Offshore wind is coming to Greece, στον διαδικτυακό τόπο windeurope.org (στα Αγγλικά).

Για την Πράσινη Συμφωνία και την εξοικονόμηση ενέργειας

• The EU Green Deal explained, στον διαδικτυακό τόπο nortonrosefulbright.com (στα Αγγλικά).
• Horizon 2020 Energy Efficiency data hub, στον διαδικτυακό τόπο energy.easme-web.eu (στα Αγγλικά).

Για την ταξινόμηση της ΕΕ

• Βιώσιμη χρηματοδότηση και ταξινομία της ΕΕ, στον διαδικτυακό τόπο economix.gr.
• Application of the EU Taxonomy for Companies, στον διαδικτυακό τόπο eu-taxonomy.info (στα Αγγλικά).