Κίνδυνοι και ευκαιρίες ESG

Κίνδυνοι ESG

Οι κεντρικές τράπεζες και οι ρυθμιστικές αρχές παρατηρούν πως οι περιβαλλοντικοί παράγοντες διαταράσσουν την εξέλιξη του παγκόσμιου οικονομικού συστήματος.

Η κλιματική αλλαγή, η απώλεια της βιοποικιλότητας και η ανεξέλεγκτη ρύπανση αποτελούν πρωτοφανείς απειλές για το οικονομικό σύστημα. Η ανεξέλεγκτη φύση τους και οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις τους ασκούν πλέον έντονη πίεση στις εταιρείες, τις τράπεζες και τις κεφαλαιαγορές.

Η επιχείρησή σας εκτίθεται σε φυσικούς και μεταβατικούς κινδύνους.

Μεταβατικοί κίνδυνοι

Οι μεταβατικοί κίνδυνοι αφορούν τη μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα.

Διακυβέρνηση

• Εισαγωγή φορολογίας για τις εκπομπές.
• Αύξηση απαιτήσεων για τη δημοσιοποίηση των εταιρικών εκπομπών.
• Αύξηση των περιβαλλοντικών προτύπων για τα προϊόντα και τις υπηρεσίες.
• Έκθεση σε δικαστικές αγωγές και χρηματικές απώλειες που απορρέουν από αυτό.

Τεχνολογία

• Κόστος μετάβασης σε τεχνολογίες χαμηλότερων εκπομπών.
• Έλλειψη υποδομών (π.χ. διαχείρισης αποβλήτων, φόρτισης ηλεκτρικών οχημάτων κ.ά.).
• Ανάγκη για νέες εισροές κεφαλαίου για τον τεχνολογικό μετασχηματισμό της εταιρείας σας.
• Ανεπαρκείς τεχνολογικές γνώσεις για τη διαχείριση των περιβαλλοντικών κινδύνων.

Αγορά

• Αυξημένο κόστος για την πρώτη ύλη και την ενέργεια από το 2021.
• Επιπλέον δαπάνες λόγω διακοπής στη λειτουργία της εφοδιαστικής αλυσίδας.
• Αναστροφή στην αντίληψη και τις προτιμήσεις των καταναλωτών.
• Μείωση ανταγωνιστικότητας λόγω των χαμηλών περιβαλλοντικών επιδόσεων.

Φήμη

• Άμεση επίδραση των κοινωνικών δικτύων στην εικόνα της επιχείρησής σας.
• Στιγματισμός ορισμένων βιομηχανιών (π.χ. εξορυκτικός κλάδος, προϊόντα μιας χρήσεως).
• Κριτική των ενδιαφερόμενων μερών.
• Πτώση ζήτησης στα προϊόντα της εταιρείας σας λόγω αρνητικών επιπτώσεων ESG.

Φυσικοί κίνδυνοι

Οι φυσικοί κίνδυνοι αφορούν τις φυσικές επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής. Χωρίζονται με βάση εάν έχουν άμεσες ή μακροχρόνιες επιπτώσεις:

Φυσικοί κίνδυνοι με άμεσες επιπτώσεις

• Αύξηση της συχνότητας και των καταστροφικών επιπτώσεων που προκαλούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα (π.χ. πυρκαγιές, περίοδοι ξηρασίας, πλημμύρες, τυφώνες).
• Απώλεια βιοποικιλότητας.
• Υποβάθμιση των οικοσυστημάτων και εξαφάνιση των δασικών εκτάσεων.
• Ατμοσφαιρική ρύπανση και μόλυνση των ωκεανών.

Φυσικοί κίνδυνοι με μακροχρόνιες επιπτώσεις

• Ακραίες διακυμάνσεις και αδυναμία πρόβλεψης των καιρικών μοτίβων.
• Αύξηση του μέσου όρου παγκόσμιας θερμοκρασίας.
• Αύξηση της στάθμης της θάλασσας.
• Εξάντληση διαθεσιμότητας των φυσικών πόρων.

Συστάσεις χρηματοοικονομικής πληροφόρησης για την κλιματική αλλαγή (TCFD)

Η δημοσιοποίηση μη χρηματοοικονομικών στοιχείων και δεικτών απόδοσης ESG των επιχειρήσεων είναι καθοριστική για την ανάλυση και τη διαχείριση κινδύνων ESG. Η διεθνής κοινότητα έχει παρουσιάσει το Task Force for Climate-related Financial Disclosures (TCFD), που αποσκοπεί στην αξιολόγηση των χρηματοοικονομικών επιπτώσεων των κλιματικών κινδύνων στις επιχειρήσεις.

Το TCFD έχει ήδη υιοθετηθεί σε κρατικό επίπεδο σε πολλές χώρες του κόσμου και αποτελεί ένα από τα πιο διαδεδομένα πλαίσια γνωστοποίησης κλιματικών κινδύνων και ευκαιριών.

Μέσω των συστάσεων για τη δημοσιοποίηση πληροφοριών σχετικά με την κλιματική αλλαγή, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει ήδη υιοθετήσει το TCFD ως ένα από τα αποδεκτά πρότυπα στο πλαίσιο της Οδηγίας για τη μη Χρηματοοικονομική Πληροφόρηση.

Ο Όμιλος Μυτιλιναίος, η Motor Oil Group, ο Όμιλος OTE, η AlphaTrust και η Ελληνική Εταιρεία Συμμετοχών & Περιουσίας ΑΕ είναι οι ελληνικές εταιρείες που έχουν ήδη δημοσιοποιήσει τη στήριξή τους στο TCFD με τις πρώτες εκθέσεις να έχουν ήδη δημοσιοποιηθεί με βάση τις σχετικές συστάσεις.

Οι 4 πυλώνες του TCFD

Διακυβέρνηση: Δημοσιοποίηση του τρόπου διακυβέρνησης της εταιρείας σας για γνωστοποίηση κινδύνων και ευκαιριών σχετικά με την κλιματική αλλαγή.

Στρατηγική: Δημοσιοποίηση των πραγματικών και δυνητικών επιπτώσεων κλιματικών κινδύνων και ευκαιριών στην επιχειρηματική σας στρατηγική και τον χρηματοοικονομικό προγραμματισμό σας (εφόσον η πληροφορία είναι ουσιαστική).

Διαχείριση κινδύνων: Δημοσιοποίηση σχετικά με το πώς η εταιρεία σας αναγνωρίζει, μετράει και διαχειρίζεται τους κλιματικούς κινδύνους.

Δείκτες και στόχοι: Δημοσιοποίηση των δεικτών και στόχων σας για τη μέτρηση σχετικών κλιματικών κινδύνων και ευκαιριών (εφόσον η πληροφορία είναι ουσιαστική).

Ευκαιρίες ESG

Μαζί με την αξιολόγηση των κινδύνων ESG της επιχείρησής σας, είναι σημαντικό να αναγνωρίσετε και τις δυνατότητες επιχειρησιακής εξέλιξης, όπως και την αξία που προσφέρουν οι ευκαιρίες ESG. Μπορεί να περιλαμβάνουν αύξηση κερδοφορίας, μείωση λειτουργικών δαπανών, νομοθετική συμμόρφωση, υψηλότερα επίπεδα δέσμευσης και παραγωγικότητας των εργαζομένων, και ικανοποίηση των ενδιαφερόμενων μερών.

Ακολουθούν παραδείγματα που συνδέονται με την υιοθέτηση κριτηρίων ESG από την επιχείρησή σας:

Επιχειρησιακή καινοτομία

• Ανάπτυξη αγαθών και υπηρεσιών φιλικών προς το περιβάλλον.
• Εισαγωγή νέων λύσεων για την αποτροπή αλλά και την προσαρμογή της επιχείρησής σας στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.
• Ικανότητα αλλαγής κατεύθυνσης και εξέλιξης του επιχειρηματικού μοντέλου σας σύμφωνα με τις επιταγές του ESG.

Αγορά

• Εξασφάλιση εισροής κεφαλαίου και πρόσβαση σε επενδύσεις με κριτήρια ESG.
• Είσοδος σε νέες αγορές. Προσέγγιση των καταναλωτών με κριτήρια περιβαλλοντικής και κοινωνικής ευθύνης στην επιλογή προϊόντων και λύσεων.
• Αξιοποίηση των κινήτρων που παρέχει η πολιτεία και η Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως τα προγράμματα για διάδοση ηλεκτροκίνησης, διευκόλυνση αδειοδότησης ΑΠΕ, υποστήριξη της βιώσιμης γεωργίας και πρωτοβουλίες ενίσχυσης της κυκλικής οικονομίας.

Αποδοτικότητα πόρων και εξοικονόμηση κόστους

• Βελτίωση του ενεργειακού αποτυπώματος των κτιρίων, του εξοπλισμού και των εγκαταστάσεών σας.
• Εύρεση νέων τεχνολογιών εξοικονόμησης πρώτων υλών και αντικατάστασή τους με βιώσιμα υλικά (ανακυκλωμένα, ανακυκλώσιμα, βιοδιασπώμενα κ.ά.) σε συνεργασία με άλλες επιχειρήσεις, δημόσιους ή ακαδημαϊκούς φορείς.
• Παρουσίαση νέων μοντέλων εναλλακτικής ενέργειας και ΑΠΕ. Ανάπτυξη καινοτόμων μεθόδων ενσωμάτωσης και αποθήκευσης εναλλακτικής ενέργειας. Στροφή προς πηγές χαμηλών εκπομπών, όπως η βιομάζα, το μεθάνιο, η γεωθερμία, η ενεργειακή αξιοποίηση αποβλήτων, το υδρογόνο κ.λπ.
• Νέες τεχνολογίες για τη μείωση και αξιοποίηση των στερεών αποβλήτων που παράγει η επιχείρησή σας, σε συνεργασία με άλλες βιομηχανίες.
• Αναθεώρηση και αναβάθμιση της αποδοτικότητας των διαδικασιών παραγωγής και διανομής (πράσινη μετακίνηση, κυκλική προσέγγιση, υιοθέτηση της ανακύκλωσης σε όλα τα στάδια της παραγωγικής αλυσίδας, δυνατότητα επαναχρησιμοποίησης των προϊόντων ακόμη και στο τέλος της ζωής τους).

Η αναγκαία προσαρμογή των εταιρειών

Η κλιματική αλλαγή έχει παγκόσμια απήχηση και απαιτεί την προσαρμογή των εταιρειών σε ολόκληρο τον κόσμο. Καθώς η οικονομία μεταβαίνει σε ένα βιωσιμότερο μοντέλο με χαμηλές εκπομπές, ο ιδιωτικός τομέας πρόκειται να διαδραματίσει σπουδαίο ρόλο στην υιοθέτηση κυκλικών επιχειρηματικών μοντέλων, την απανθρακοποίηση, και την επίτευξη των οικουμενικών στόχων για την κλιματική αλλαγή και το περιβάλλον.

Όπως άλλωστε αναφέρει ο Διευθύνων Σύμβουλος της BlackRock, Larry Fink:

«Δεν υπάρχει εταιρεία το επιχειρηματικό μοντέλο της οποίας δεν θα επηρεαστεί από τη μετάβαση στην οικονομία των χαμηλών εκπομπών άνθρακα».

Πώς πρέπει να δράσει η επιχείρησή σας

Για να αντιμετωπίσετε τους μεταβατικούς κινδύνους που απορρέουν από την κλιματική αλλαγή, πρέπει να δημιουργήσετε ένα εσωτερικό πλαίσιο και μια στρατηγική μετάβασης.

Σε επίπεδο επιχείρησης, πρέπει να:

• Εξετάσετε τις λειτουργίες και να προσδιορίσετε τα τρωτά σημεία της επιχείρησης και του κλάδου σας.
• Εντοπίσετε τις σχετικές ευκαιρίες που απορρέουν για τον κλάδο και την επιχείρησή σας.
• Εξασφαλίσετε πρόσβαση σε χρηματοδότηση (τράπεζες, επενδυτικά κεφάλαια, επιδοτούμενα προγράμματα) για την επιχείρησή σας.

Σε επίπεδο περιβάλλοντος και βιωσιμότητας, πρέπει να:

• Ευθυγραμμιστείτε με τις υπάρχουσες τάσεις ESG.
• Μπείτε στη διαδικασία σχεδιασμού και σταδιακής υιοθέτησης λύσεων χαμηλού περιβαλλοντικού αποτυπώματος.
• Προβείτε σε προγραμματισμό σταδιακής μετάβασης προς το επιχειρησιακό μοντέλο χαμηλών εκπομπών άνθρακα.
• Υιοθετήσετε τις βασικές πρακτικές της κυκλικής οικονομίας (Reduce, Reuse, Recycle).

Οικονομία χαμηλών εκπομπών και ενεργειακή ασφάλεια

Η μετάβαση σε μια οικονομία χαμηλών εκπομπών άνθρακα είναι μια πολυμερής διαδικασία, ιδιαίτερα όταν λαμβάνεται υπόψη η ενέργεια που απαιτείται για εταιρικές, βιομηχανικές και μεταποιητικές δραστηριότητες.

Ενώ τα ορυκτά καύσιμα κυριαρχούσαν ιστορικά στο παγκόσμιο ενεργειακό μείγμα, η καινοτομία και η μείωση του κόστους στις τεχνολογίες ΑΠΕ είχαν προτρέψει ριζικές αλλαγές.

Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προβλέπει ότι οι ΑΠΕ θα επεκτείνονται με ανοδικό ρυθμό και θα ξεπεράσουν τον άνθρακα με την τροφοδότηση του 1/3 της παγκόσμιας ηλεκτρικής ενέργειας έως το 2025. Αυτό θα οδηγήσει σε ένα ανθεκτικότερο οικονομικό σύστημα ως προς την κλιματική αλλαγή, την ενεργειακή ασφάλεια και τις θέσεις εργασίας.

Κυκλική οικονομία

Η κυκλική οικονομία και η οικονομία χαμηλού άνθρακα είναι βασικά στοιχεία του ευρωπαϊκού πρότυπου οικονομικού μοντέλου. Ως εξέλιξη του γραμμικού μοντέλου, όπου οι φυσικοί πόροι χρησιμοποιούνται στα προϊόντα και τα προϊόντα αυτά απορρίπτονται στο τέλος της ζωής τους, το κυκλικό οικονομικό μοντέλο έχει εντελώς διαφορετική σκοπιά.

Ο κεντρικός του στόχος είναι η παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών με λιγότερους και κατά κύριο λόγο «πράσινους» πόρους. Παράλληλα επιδιώκεται ελαχιστοποίηση ή και μηδενισμός των αποβλήτων σε όλα τα στάδια παραγωγής, καθώς και μετά το τέλος του κύκλου ζωής των προϊόντων.

Η μετάβαση σε πιο βιώσιμα πρότυπα παραγωγής και κατανάλωσης, που αποσκοπούν στη διατήρηση της φύσης και της βιοποικιλότητας, αποτελεί προϋπόθεση του μοντέλου κυκλικής οικονομίας. Ειδικά εάν ληφθεί υπόψη ότι η εξόρυξη και η επεξεργασία πόρων αντιπροσωπεύουν περισσότερο από το 90% των πιέσεων στην παγκόσμια βιοποικιλότητα και τα ύδατα, και περίπου το 50% των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα.

Τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας

Το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει ήδη τοποθετηθεί σχετικά με τα οφέλη της κυκλικής οικονομίας:

«Η κυκλική οικονομία ενισχύει την παραγωγικότητα των πόρων της Ευρώπης, μειώνει την εξάρτηση από μη ανανεώσιμους πόρους και κρίσιμες πρώτες ύλες, εξοικονομεί κόστος και δημιουργεί θέσεις εργασίας. Στηρίζεται στη βελτιστοποίηση της χρήσης των πόρων, στην επέκταση του κύκλου ζωής των προϊόντων και στο μοντέλο της βιομηχανικής συμβίωσης. Επιδιώκει και ενθαρρύνει τη χρήση δευτερογενών υλικών και αποβλήτων ως παραγωγικών πόρων και χρήσιμων υλικών, προσδίδοντας μια αειφορική διάσταση στο παραγωγικό μοντέλο».

Επιχειρήσεις και καταναλωτές οι βασικοί παράγοντες

Οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές αποτελούν βασικούς παράγοντες στην πορεία της μετάβασης προς μια κυκλική οικονομία. Επίσης οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο προς αυτήν την κατεύθυνση.

Κυκλική οικονομία και η επιχείρησή σας

Η εφαρμογή των πρακτικών της κυκλικής οικονομίας στην επιχείρησή σας μπορεί να σημαίνει:

• Μείωση της ποσότητας αποβλήτων και αύξηση της ανακύκλωσης.
• Επιδιόρθωση και επαναχρησιμοποίηση προϊόντων.
• Δημιουργία αγοράς δευτερογενών υλικών και αποβλήτων ως παραγωγικών πόρων.
• Χρήση εναλλακτικών καυσίμων.
• Εξάλειψη χρήσης επικίνδυνων ουσιών.

• Προώθηση της κυκλικότητας στις παραγωγικές διαδικασίες.

Για την κυκλική οικονομία

• Κυκλική Οικονομία, στον διαδικτυακό τόπο του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας (ypen.gov.gr).
• Circular Economy for a Sustainable Future, στον διαδικτυακό τόπο capgemini.com (στα Αγγλικά).

Για τους κινδύνους ESG

• All About ESG Risks, στον διαδικτυακό τόπο esgriskguard.com (στα Αγγλικά).
• Climate Risk and the Transition to a Low-Carbon Economy, στον διαδικτυακό ιστότοπο harvard.edu (στα Αγγλικά).
• Corporate governance and the management of ESG risks, στον διαδικτυακό τόπο oecd-ilibrary.org (στα Αγγλικά).
• Guidelines on reporting climate-related information, στον διαδικτυακό τόπο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στα Αγγλικά).
• Which ESG Risks Are Affecting Your Portfolio? στον διαδικτυακό τόπο visualcapitalist.com (στα Αγγλικά).

Για τις συστάσεις TCFD

• Supporters, για τους υποστηρικτές του TCFD στον διαδικτυακό ιστότοπο fsb-tcfd.org (στα Αγγλικά).
• TCFD implementation: the shifting landscape of climate change policy in North America, στον διαδικτυακό τόπο blg.com (στα Αγγλικά).
• Task Force on Climate-related Financial Disclosures, 2020 Status Report, στον διαδικτυακό τόπο bbhub.io (στα Αγγλικά).