Τα καλοκαίρια στην Ελλάδα χαρακτηρίζονται από υψηλές θερμοκρασίες και καύσωνες. Με την κλιματική αλλαγή τα καλοκαίρια θα γίνονται όλο και θερμότερα. Οι ακραίες θερμοκρασίες μπορεί να έχουν σοβαρές επιπτώσεις στη σωματική υγεία, αυξάνοντας ιδιαίτερα τους κινδύνους για την υγεία των ατόμων με χρόνιες παθήσεις, συμπεριλαμβανομένων των καρδιαγγειακών νοσημάτων.
Η υπερθερμία και η θερμοπληξία αποτελούν τις κύριες επιπλοκές της υψηλής θερμοκρασίας στην υγεία. Η υπερθερμία εκδηλώνεται όταν θερμότητα με τη μορφή ακτινοβολούμενης ενέργειας απορροφάται από το σώμα με ταχύτερο ρυθμό από αυτόν με τον οποίο μπορεί να αποβληθεί από τους θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς. Αρχικά εμφανίζεται ως θερμική καταπόνηση, εξελίσσεται προοδευτικά σε θερμική εξάντληση και μπορεί να οδηγήσει σε απειλητική για τη ζωή θερμοπληξία, η οποία μπορεί να καταλήξει σε πολυοργανική ανεπάρκεια ή ακόμη και καρδιακή ανακοπή. Τα αρχικά συμπτώματα περιλαμβάνουν αδυναμία, εξάντληση, κεφαλαλγία, ναυτία και μυϊκές κράμπες. Είναι σημαντική η επαγρύπνηση για την έγκαιρη αναγνώριση και αντιμετώπιση των παραπάνω περιπτώσεων.
Ο οργανισμός προκειμένου να εμποδίσει την άνοδο της θερμοκρασίας του και να αποβάλει την περίσσεια θερμότητα, έχει θερμορυθμιστικούς μηχανισμούς. Με την ενεργοποίησή τους γίνεται ανακατανομή της αιματικής ροής και διαστολή των αγγείων του δέρματος ώστε να αποβληθεί θερμότητα προς το περιβάλλον. Παράλληλα, αυξάνεται η καρδιακή συχνότητα ώστε να διατηρηθεί σταθερή η παροχή αίματος στα όργανα. Με την ενεργοποίηση των ιδρωτοποιών αδένων παράγεται ιδρώτας με την εξάτμιση του οποίου αποβάλλεται θερμότητα. Επιπλέον, αποβολή θερμότητας γίνεται σε μικρότερο βαθμό και με την εκπνοή θερμού αέρα μέσω αύξηση της συχνότητας και του βάθους της αναπνοής. Όταν η θερμοκρασία του περιβάλλοντος πλησιάζει ή υπερβαίνει τη θερμοκρασία του σώματος, ειδικά σε συνθήκες υψηλής υγρασίας, απαιτείται αύξηση του καρδιακού έργου ώστε να αποβληθεί η θερμότητα.
Τα άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου για εμφάνιση επιπλοκών λόγω των ακραίων θερμοκρασιών. Σε περίπτωση αισθήματος δύσπνοιας, ταχυκαρδίας, στηθάγχης, αδυναμίας, ζάλης ή διαταραχής επιπέδου συνείδησης οι καρδιολογικοί ασθενείς θα πρέπει να αναζητούν άμεσα ιατρική βοήθεια. Επιπλέον, ορισμένα αντιϋπερτασικά φάρμακα όπως οι β-αναστολείς, οι ανταγωνιστές των υποδοχέων αγγειοτενσίνης, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης, οι αναστολείς των διαύλων ασβεστίου καθώς τα διουρητικά, μπορεί να επηρεάσουν την ικανότητα του σώματος να ανταποκριθεί στην αύξηση της θερμοκρασίας. Εν όψει υψηλών θερμοκρασιών, πιθανές τροποποιήσεις της φαρμακευτικής αγωγής θα πρέπει να γίνονται μόνο κατόπιν συνεννόησης με τον θεράποντα ιατρό.
Οι παρακάτω γενικές οδηγίες μπορούν να εφαρμοστούν όχι μόνο από άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις αλλά και από το γενικό πληθυσμό προκειμένου να προφυλαχθούν στις περιόδους υψηλών θερμοκρασιών:
- Η επαρκής ενυδάτωση αποτελεί τον ακρογωνιαίο λίθο για την προφύλαξη της υγείας την περίοδο του καλοκαιριού. Η πρόσληψη νερού είναι σημαντική ακόμα και χωρίς να έχουμε το αίσθημα της δίψας. Το αλκοόλ και τα ποτά με καφεΐνη θα πρέπει να αποφεύγονται καθώς μπορεί να προκαλέσουν αφυδάτωση.
- Όσον αφορά τη διατροφή, συστήνεται η κατανάλωση τροφών πλούσιων σε νερό όπως φρούτα, λαχανικά και σαλάτες, ενώ τα βαριά γεύματα θα πρέπει να αποφεύγονται. Οι φράουλες, το καρπούζι, τα ροδάκινα, τα αγγούρια, το σέλινο, οι ντομάτες, οι πιπεριές και το σπανάκι, είναι όλα φρούτα και λαχανικά που περιέχουν 90 τοις εκατό ή περισσότερο νερό.
- Απαραίτητη είναι η αποφυγή της έκθεσης στον ήλιο και της παραμονής σε εξωτερικούς χώρους τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας (11:00-16:00). Σε περίπτωση έκθεσης στον ήλιο θα πρέπει να εφαρμόζεται αντηλιακό με υψηλό δείκτη προστασίας 30 λεπτά πριν για την αποφυγή εγκαυμάτων που μπορεί να αφυδατώσουν τον οργανισμό και να εμποδίσουν την ικανότητα του σώματός σας να αποβάλει θερμότητα. Επιπλέον θα πρέπει να προτιμώνται ανοιχτόχρωμα, ελαφριά και φαρδιά ρούχα, καλά αεριζόμενα παπούτσια και καπέλο.
- Θα πρέπει να προτιμάται η παραμονή σε κλιματιζόμενους χώρους, ιδιαίτερα τις πιο ζεστές ώρες της ημέρας. Εάν δεν υπάρχει πρόσβαση σε κλιματισμό, συστήνονται αρκετά ντους με χλιαρό νερό κατά τη διάρκεια της ημέρας ή η εφαρμογή κρύων κομπρεσών (πχ. μπουκάλι γεμάτο με παγωμένο νερό) στις περιοχές όπου οι μεγάλες φλέβες βρίσκονται πιο κοντά στην επιφάνεια του δέρματός σας, όπως στους καρπούς, στις μασχάλες και στον τράχηλο.
- Η βαριά σωματική εργασία και η υπερβολική άθληση θα πρέπει να αποφεύγονται, ιδιαίτερα σε χώρους με υψηλή θερμοκρασία ή υγρασία. Η συνήθης φυσική άσκηση θα πρέπει να είναι πιο σύντομη και μικρότερης έντασης και γίνεται νωρίς το πρωί ή το βράδυ, όταν η θερμοκρασία και η υγρασία είναι χαμηλότερες.
- Τα άτομα με καρδιαγγειακές παθήσεις συστήνεται να επισκέπτονται τον ιατρό τους πριν την περίοδο των υψηλών θερμοκρασιών ώστε να ρυθμίσουν τους παράγοντες κινδύνου και τη φαρμακευτική τους αγωγή καθώς και να λάβουν συμβουλές για την βέλτιστη προστασία τους ανάλογα με το ιατρικό τους ιστορικό.
- Η σωστή ενημέρωση και αναγνώριση των σημείων της υπερθερμίας είναι ύψιστης σημασίας για την άμεση αντιμετώπισή της και την αποφυγή σοβαρών επιπλοκών.
Κωνσταντίνος Τούτουζας, Αντιπρόεδρος Ελληνικής Καρδιολογικής Εταιρείας
- Καθηγητής Καρδιολογίας ΕΚΠΑ
- Υπεύθυνος Μονάδας Βαλβιδοπαθειών, Δομικών Καρδιοπαθειών και Καρδιογκολογιας Α Πανεπιστημιακή Καρδιολογική Κλινική, Ιπποκράτειο ΓΝΑ
- Μέλος ΔΣ Ελληνικού Ιδρύματος Καρδιολογίας
- Chairman Elect of Council for Cardiology Practice, European Society of Cardiology
Το παρόν άρθρο έχει συνταχθεί από τον κ. Κωνσταντίνο Τούτουζα και εκφράζει μόνο τη γνώμη και τις προσωπικές απόψεις του. Δεν μπορεί να αναπαραχθεί ή διανεμηθεί περαιτέρω κατά κανένα άλλο τρόπο και προς κανένα τρίτο πρόσωπο χωρίς την προηγούμενη έγγραφη συγκατάθεσή του.
Οι απόψεις που εκφράζονται δεν είναι απαραίτητο να ταυτίζονται με τις απόψεις οποιουδήποτε μέλους της Eurobank ή/και των λοιπών συνδεδεμένων με αυτήν εταιρειών. Καμία απολύτως ευθύνη, από όπου κι αν πηγάζει, δεν αναλαμβάνει η Eurobank ή/και οι λοιπές συνδεδεμένες με αυτήν εταιρείες ή/και οποιοδήποτε μέλος της Διοίκησής τους, στέλεχος ή υπάλληλός τους σε σχέση με το περιεχόμενο του ως άνω άρθρου ή για ενέργειες ή/και αποφάσεις που λαμβάνονται από οποιονδήποτε βασίσθηκε σε αυτό.