«Παρίσι – Αθήνα, 1863-1940»
Τη διοργάνωση στην Εθνική Πινακοθήκη, της μεγάλης έκθεσης «Παρίσι – Αθήνα, 1863 – 1940» ανακοίνωσαν σήμερα σε συνέντευξη τύπου η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης κα Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα και ο αναπληρωτής διευθύνων σύμβουλος της Τράπεζας EurobankEFG κ. Νικόλαος Καραμούζης. Η έκθεση διοργανώνεται με την αποκλειστική χορηγία της Διεύθυνσης PrivateBanking της Eurobankκαι θα διαρκέσει μέχρι τις 31 Μαρτίου 2007. Τα επίσημα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν από τον πρόεδρο της Δημοκρατίας κ. Κάρολο Παπούλια, στις 20 Δεκεμβρίου 2006.
Αναφερόμενη στην σημαντική αυτή έκθεση η κα Λαμπράκη Πλάκα υπογράμμισε: “Η έκθεση Παρίσι-Αθήνα οργανώθηκε με σκοπό να φωτίσει ένα από τα πιο συναρπαστικά κεφάλαια της ιστορίας της νεότερης ελληνικής τέχνης. Αν ο 19ος αιώνας κυριαρχείται από τη λεγόμενη Σχολή του Μονάχου, ο 20ός αιώνας σημειώνει τη στροφή των Ελλήνων καλλιτεχνών προς το Παρίσι, καλλιτεχνική πρωτεύουσα της Ευρώπης, όπου κυοφορούνται τα πιο ριζοσπαστικά κινήματα της τέχνης. Ο διάλογος ανάμεσα στην Αθήνα και το Μόναχο είναι ένα κεφάλαιο που έτυχε ιδιαίτερης προσοχής και έρευνας τα τελευταία χρόνια. Η έκθεση «Αθήνα-Μόναχο, τέχνη και πολιτισμός στη Νέα Ελλάδα», που οργανώθηκε από την Εθνική Πινακοθήκη το 2000 και ο μνημειώδης κατάλογος που τη συνόδευσε φώτισαν τις πολλαπλές πτυχές αυτού του κεφαλαίου και διέλυσαν πολλές προκαταλήψεις.
Αντίθετα, ο διάλογος ανάμεσα στο Παρίσι και την Αθήνα παραμένει στο επίπεδο του θρύλου. Οι Έλληνες καλλιτέχνες που πήγαν στο Παρίσι για σπουδές ή για μετεκπαίδευση έφεραν, σύμφωνα μ’ αυτή τη μυθοποιητική γενίκευση, από την γαλλική πρωτεύουσα το φως και το χρώμα που διέλυσε τα «σκοτάδια» της Ακαδημίας του Μονάχου.
Στο Παρίσι όμως βρίσκονταν αρκετοί Έλληνες ήδη από τον 19ο αιώνα. Ένας μάλιστα απ’ αυτούς, ο Νικόλαος Ξυδιάς είχε πάρει μέρος στο περίφημο «Σαλόν των Απορριφθέντων» του 1863, όπου εξέθεταν έργα τους ο Μανέ (Το πρόγευμα στη χλόη) και ο Σεζάν, κάνοντας αισθητή την γένεση μιας νέας τέχνης που το κοινό δεν ήταν ακόμη έτοιμο να τη δεχτεί. Ήταν όμως ριζοσπαστική και η ζωγραφική του Ξυδιά; Όχι βέβαια· όπως δεν ήταν «μοντέρνα» η ζωγραφική και άλλων ζωγράφων που σπούδασαν και έκαναν καριέρα στο Παρίσι όπως ο Θεόδωρος Ράλλης, που ανήκει στην ακαδημαϊκή σχολή του Οριενταλισμού, και ο Ιάκωβος Ρίζος που καλλιεργεί μια ζωγραφική της μεγαλοαστικής τάξης, έκφραση του πνεύματος της Belle époque.
Τα χρονικά όρια της έκθεσης προσδιορίστηκαν από το «Σαλόν των Απορριφθέντων» του 1863 και από την κήρυξη του πολέμου το 1940, που ανάγκασε τους Έλληνες που βρίσκονταν στο Παρίσι να επιστρέψουν στην Ελλάδα, κλείνοντας έτσι μια περίοδο.
Η παράλληλη έκθεση έργων Ελλήνων ζωγράφων πλάι σε σύγχρονους γαλλικούς πίνακες ανάλογης τεχνοτροπίας μας βοηθά να διαλύσουμε έναν κοινό τόπο της ιστοριογραφίας που ισχυρίζεται ότι, αν οι ζωγράφοι που πήγαν στο Μόναχο είχαν επιλέξει το Παρίσι, θα έφερναν στην Ελλάδα την άνοιξη του γαλλικού μοντερνισμού.
Τα νέα ρεύματα θα φτάσουν στην Ελλάδα όταν η πολιτική και κοινωνική ανανέωση θα έχει ετοιμάσει τον ορίζοντα υποδοχής τους. Από την αρχή του 20ού αιώνα στο Παρίσι θα βρεθούν ο Γαλάνης και ο Μαλέας. Λίγο αργότερα έρχεται ο Παρθένης και έπονται όλοι σχεδόν οι πρωταγωνιστές της καλλιτεχνικής σκηνής του ελληνικού Μεσοπολέμου: Μιχάλης Οικονόμου, Τριανταφυλλίδης, Περικλής Βυζάντιος, Παπαλουκάς, Κόντογλου, Γουναρόπουλος, Εγγονόπουλος, Χατζηκυριάκος-Γκίκας, Τσαρούχης, Διαμαντόπουλος, Μπουζιάνης, Μόραλης κ.ά. Οι Έλληνες καλλιτέχνες είχαν την ευκαιρία να παρακολουθήσουν από κοντά τις ριζοσπαστικές και αλλεπάλληλες επαναστάσεις, ανατροπές και παλινδρομήσεις που λάβαιναν χώρα στο Παρίσι τα χρόνια πριν από τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Μεσοπόλεμο. Από τον Μεταϊμπρεσσιονισμό και τους πατέρες της Μοντέρνας Τέχνης, Σεζάν, Βαν Γκογκ, Γκωγκέν αναδύθηκαν τα ριζοσπαστικά κινήματα του Κυβισμού, Φωβισμού, ύστερου Συμβολισμού (Ναμπί) και ακολούθησαν η Αφαίρεση, η Μεταφυσική ζωγραφική, ο Ντανταϊσμός, ο Σουρεαλισμός, και τέλος η «επιστροφή στην τάξη», οι κλασικισμοί του Μεσοπολέμου.
Ποια απ’ όλα αυτά τα ρεύματα βρήκαν πρόσφορο έδαφος στους Έλληνες του Παρισιού; Η έκθεσή μας αποσκοπεί να δώσει μια απάντηση σ’ αυτό το κρίσιμο ερώτημα. Συνοπτικά θα μπορούσε κανείς να συμπεράνει ότι οι Έλληνες καλλιτέχνες είναι διστακτικοί. Δεν ακολουθούν ακραία ριζοσπαστικά κινήματα. Ο Φωβισμός προσαρμόζεται στο ελληνικό φως και γίνεται ηπιότερος. Ιδιαίτερα επίμονη σε διάρκεια είναι η επίδραση του Συμβολισμού, εμφανής στο έργο του Μαλέα και του Παρθένη. Η επιστροφή στην τάξη του Μεσοπολέμου βρίσκει πρόσφορο κλίμα στην εθνικιστική εσωστρέφεια που παρακολουθεί τη Μικρασιατική Καταστροφή. Ιδιαίτερη επίδραση θα ασκήσει στη νεότερη «Γενιά του Τριάντα» ο μεσοπολεμικός «κλασικιστής» Αντρέ Ντεραίν, που δεν θυμίζει σε τίποτα τον εκρηκτικό Φωβ της νεότητάς του. Ο Γαλάνης που συμπορεύεται μαζί του θα τον εξοικειώσει με τους Έλληνες: Φραντζισκάκης, Βασιλείου, πρώιμος Μόραλης θα αισθανθούν τη μετακυβιστική μαγεία των πορτρέτων, των νεκρών φύσεων και των τοπίων του Ντεραίν. Ο πνευματικός, ενίοτε εγκεφαλικός Παρθένης της δεκαετίας του 30 μηρυκάζει αναδρομικά τη μνήμη του Κυβισμού με το δικό του ύφος. Ο Χατζηκυριάκος-Γκίκας αναδεικνύεται σε έναν από τους πιο πιστούς αλλά και πιο δημιουργικούς ακόλουθους του Κυβισμού και του Πικάσσο. Η συμπαράθεση γαλλικών και ελληνικών έργων είναι συναρπαστική, αποκαλυπτική.
Στην έκθεση θα δούμε 60 περίπου έργα Γάλλων καλλιτεχνών που έρχονται από τη Γαλλία, την Ελβετία, τις Η.Π.Α., τον Καναδά αλλά και από ιδιωτικές συλλογές της Ελλάδας. Ανάμεσά τους θα δούμε έργα των Ζερόμ, Καμπανέλ, Μπολντίνι, Πυβί ντε Σαβάν, Μωρίς Ντενί, Βαλλοτόν, Μπονάρ, Ρενουάρ, Σεζάν, Μανγκέν, Ντεραίν, Ματίς, Ντε Κίρικο, Πικάσσο, Φωτριέ κ.ά. Θα εκτεθούν επίσης 160 πίνακες Ελλήνων ζωγράφων και 170 χαρακτικά καλλιτεχνών και από τις δυο χώρες. Στην έκθεση παρουσιάζονται και οι θρυλικές εκδόσεις του Κριστιάν Ζερβού και του Τεριάντ, που διαδραμάτισαν σημαντικό ρόλο στην καλλιτεχνική σκηνή του Μεσοπολέμου στο Παρίσι.
Πρόκειται για μια από τις πιο σημαντικές εκθέσεις που διοργάνωσε η Εθνική Πινακοθήκη α) από τεχνοϊστορική άποψη και β) από καθαρά καλλιτεχνική-αισθητική, γιατί παρουσιάζει έργα σπάνιας ποιότητας Ελλήνων και Γάλλων καλλιτεχνών.”
Η έκθεση αποτελεί συλλογική εργασία υπό τη γενική εποπτεία και τον συντονισμό της Διευθύντριας Μαρίνας Λαμπράκη-Πλάκα, που είχε και την ιδέα για την διοργάνωσή της. Συνεργάστηκαν: οι επιμελήτριες Όλγα Μεντζαφού, που είχε και την επιμέλεια του μνημειώδους καταλόγου 450 σελίδων, Έφη Αγαθονίκου, Μαρία Κατσανάκη, Μαριλένα Κασιμάτη, Ναυσικά Λιτσαρδοπούλου, Λίνα Τσίκουτα.
Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα του Γαλλικού και Ελληνικού Υπουργείου Πολιτισμού.
Αποκλειστικός χορηγός της έκθεσης είναι η Διεύθυνση PrivateBanking της Eurobank, που ολοκληρώνει φέτος ένα τριετές χορηγικό πρόγραμμα συνεργασίας με την Εθνική Πινακοθήκη. Προηγήθηκαν οι χορηγίες για τις εκθέσεις «Γεώργιος Ιακωβίδης» και «Αλέκος Φασιανός».
Αναφερόμενος στη συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη, ο αναπληρωτής Διευθύνων Σύμβουλος της EurobankEFG κ. Νικόλαος Καραμούζης τόνισε πως: “Η σημερινή χορηγία εντάσσεται σ΄ένα ολοκληρωμένο και ευρύτατο πρόγραμμα κοινωνικής εταιρικής ευθύνης και παρουσίας, που έχει διαμορφώσει και υλοποιεί η Τράπεζά μας τα τελευταία χρόνια. Τα προγράμματα Κοινωνικής Ευθύνης που χρηματοδοτούνται από την Τράπεζά μας εστιάζονται σε τέσσερις ιδιαίτερα κρίσιμους τομείς της ελληνικής κοινωνίας: την Παιδεία, τον Αθλητισμό, το Περιβάλλον και τον Πολιτισμό. Σημαντική και καθοριστική είναι η συνεργασία του PrivateBanking της Eurobank με την Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου, όπου έχουμε δεσμευτεί να υποστηρίζουμε με χορηγία μας μία μεγάλη Έκθεση ετησίως τα τελευταία τρία χρόνια. Συζητούμε με την κα Λαμπράκη να συνεχίσουμε να έχουμε και τα επόμενα χρόνια αυτή τη σημαντική συνεργασία με την Εθνική Πινακοθήκη, μία προσφορά στον πολιτισμό του τόπου μας.
Όπως επίσης ανέφερε ο κ. Καραμούζης, στο χώρο της τέχνης, ιδιαίτερη σημασία έχει και η συνεργασία του PrivateBanking με την Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Το πρόγραμμα χορηγίας «Η Μεγάλη Στιγμή για τον Πολιτισμό: Ανάδειξη Νέων Δημιουργών», που ξεκίνησε το 2004, έχει ως στόχο να αναδείξει με συνέπεια και συνέχεια το έργο νέων ταλαντούχων και αριστούχων δημιουργών – αποφοίτων της Σχολής – και να τους στηρίξει στο ξεκίνημα της καλλιτεχνικής τους πορείας.